केळीवर एल निनोचा प्रभाव: एल निनोच्या उष्णतेमुळे केळी पिकाचे नुकसान टाळण्यासाठी या व्यवस्था करा.

एल निनोच्या उष्णतेने शेतकऱ्यांच्या अडचणी वाढल्या आहेत, कारण यावेळी केळी पिकासह अनेक पिके शेतात उभी राहिली आहेत. एल निनोमुळे तापमान वाढते, त्यामुळे झाडे सुकण्याची शक्यता वाढते. केळीची झाडे अतिशय मऊ असतात त्यामुळे झाडावर उष्णतेचा प्रभाव जास्त असतो.

फळ बागायतीमध्ये, केळी देशातील शेतकऱ्यांमध्ये लोकप्रिय आहे, कारण त्याची मोठ्या प्रमाणावर लागवड केली जाते. ते सहज उपलब्धही आहे. 30-40 अंशांपर्यंतचे क्षेत्र त्याच्या लागवडीसाठी अधिक योग्य मानले जाते, परंतु यावर्षी एल निनोमुळे एप्रिलमध्येच तापमान 40 च्या वर जाऊ लागले आहे. भारतीय हवामानशास्त्र विभागाने (आयएमडी) मे आणि जूनमध्ये आणखी तीव्र उष्णतेची शक्यता व्यक्त केली आहे. उन्हाळ्याच्या हंगामात म्हणजे एप्रिल-मे-जून महिन्यांत, केळीच्या पिकासाठी शेतात उभ्या असलेल्या उष्ण वाऱ्यापासून रोपांचे संरक्षण करण्यासाठी योग्य व्यवस्था करणे महत्त्वाचे आहे. तीव्र उष्ण वारा केळीसाठी अत्यंत हानिकारक आहे. उष्ण वाऱ्याच्या फुंकरामुळे झाडांमध्ये ओलाव्याची तीव्र कमतरता असते, ज्यामुळे प्रकाश संश्लेषण प्रक्रियेत अडथळा निर्माण होतो आणि झाडे सुकायला लागतात. त्यामुळे या हंगामात केळी बागांचे विशेष व्यवस्थापन करणे अत्यंत गरजेचे आहे. कृषी शास्त्रज्ञही उन्हाळ्यात केळीचे विशेष व्यवस्थापन सुचवत आहेत.

शेतकऱ्यांसाठी सल्ला : गहू साठवण्यासाठी किती ओलावा असावा, हे आहे शास्त्रज्ञांचे उत्तर

एप्रिल-मेच्या उन्हामुळे केळी अडचणीत

अयोध्या येथील कृषी विज्ञान केंद्राचे प्रमुख आणि फळ व भाजीपाला पिकांचे तज्ज्ञ डॉ. पी. शाही सांगतात की एप्रिल-मेमध्ये तापमान वाढले आणि उष्ण वारे वाहू लागले तर केळीची झाडे सुकून जाऊ शकतात. केळीची झाडे अतिशय मऊ असतात. ते जास्त उष्णता सहन करू शकत नाहीत आणि कोरडे होतात. व्यवस्थापन केले नाही तर २५ ते ३० टक्के नुकसान होऊ शकते. काही वेळा ताशी 80 किलोमीटर वेगाने वाहणारे उष्ण वारे थेट झाडे पडण्यास कारणीभूत ठरतात, असे त्यांनी सांगितले. केळीची झाडे सुकण्यापासून रोखण्यासाठी केळीच्या बागेत ओलावा राखणे महत्त्वाचे आहे. उष्णतेच्या लाटेपासून केळीचे संरक्षण करण्यासाठी नैऋत्य दिशेला जाळी लावावी. त्यासाठी बागेच्या टोकाला हिरव्या सावलीचे जाळे वापरतात. गजराज गवत किंवा धेंचा यांसारखी वारा रोखणारी झाडे लावल्याने वातावरण थंड राहते, जे उष्ण वारे रोखण्यासाठी आणि बागेत ओलावा टिकवून ठेवण्यास मदत करतात.

गव्हानंतर नवीन पीक पेरण्यापूर्वी शेतकऱ्यांनी हे काम करावे, उत्पन्न दुप्पट होईल, जाणून घ्या तज्ज्ञांचा सल्ला.

उष्माघातापासून आराम कसा मिळेल?

केळीच्या घडांना जास्त धोका असतो. डॉ. शाही यांनी सांगितले की, एप्रिल-मे महिन्यात केळीचे घड, म्हणजे फळांचे घड, झाडांमध्ये दिसल्यास समस्या वाढतात. म्हणून, अशा प्रकारे व्यवस्थापित करण्याचा प्रयत्न करा की गुच्छ बाहेर काढण्याची अवस्था थोडीशी स्तब्ध होईल. केळीचे घड निघाले असले तरी कोरड्या वाऱ्यापासून संरक्षण करण्यासाठी झाकून ठेवा. अन्यथा गरम हवेमुळे केळीचे घड काळे पडतात. यासाठी केळीचा घड कोरड्या केळीच्या पानांनी झाकणे हा स्वस्त उपाय आहे. तसे, तुम्ही ते अगदी पातळ पॉली बॅगने, म्हणजे स्केटिंग बॅगने पूर्णपणे झाकून ठेवू शकता. यामुळे केळीच्या घडांचे उष्णतेच्या लाटेपासून संरक्षण होईल. दुसरे म्हणजे, हे घड झाकून केळीचे फळ कीटक आणि पक्ष्यांपासून सुरक्षित राहते. याशिवाय फळे तयार होण्यास किंवा पिकण्यासही कमी वेळ लागतो. या व्यवस्थेतही फारसा खर्च होत नाही.

कुंडीत मशरूम वाढवा, या खास पद्धतीमुळे तुम्हाला ३५-४० दिवसात उत्पादन मिळेल.

नुकसान टाळण्यासाठी व्यवस्था

तज्ज्ञ बी.पी.शाही यांनी सांगितले की, केळी शेतीमध्ये सिंचन व्यवस्थापन हे सर्वात महत्त्वाचे आहे. उन्हाळ्यात पाण्याचे मोठ्या प्रमाणात बाष्पीभवन होते आणि एल निनोमुळे तापमान वाढते, ज्यामुळे समस्या आणखी वाढते. अशा परिस्थितीत शेतकऱ्यांनी केळीच्या झाडांच्या ट्रेमध्ये कोरडी केळीची पाने किंवा पिकांचे अवशेष आच्छादन म्हणून वापरावेत. त्यामुळे झाडामध्ये जास्त काळ ओलावा टिकून राहतो. केळीच्या झाडांच्या चांगल्या वाढीसाठी आणि ओलावा टिकवून ठेवण्यासाठी सिंचन अत्यंत आवश्यक आहे. त्यामुळे वेळोवेळी सिंचनाची गरज असते. याचा परिणाम उत्पादनावर होऊ नये म्हणून शेतकऱ्यांनी आठवड्यातून एकदा तरी पाणी द्यावे.

ज्ञान: कोणत्या राज्यात सर्वाधिक कृषी विज्ञान केंद्रे आहेत? तसेच देशातील KVK ची एकूण संख्या जाणून घ्या

अशा प्रकारे फळांचा दर्जा वाढवा

तज्ज्ञ बी.पी.शाही यांनी सांगितले की, जेव्हा झाडांमधून फळांचे पुंजके निघतात तेव्हा त्यांचे वजन त्या दिशेने वाढते. जोराचा वारा असेल तर झाडे पडण्याची शक्यता वाढते. त्यामुळे स्टेकिंग आवश्यक असल्याचे मत डॉ. शाही यांनी मांडले. म्हणजे झाडांना बांबूच्या काड्यांचा आधार देणे चांगले. पण या सगळ्यात झाडांच्या पोषणाची योग्य काळजी घेणे आवश्यक आहे. उदाहरणार्थ, उन्हाळ्यात पाण्याची गरज लक्षणीय वाढते. अशा स्थितीत ठिबकद्वारे पाणी देणे व खतपाणी करणे चांगले. प्रत्येक झाडाला ठराविक प्रमाणात पाणी देण्याची खात्री करा. खत आणि खताच्या सामान्य शिफारस केलेल्या डोस व्यतिरिक्त, पोटॅशचे प्रमाण 400 ग्रॅमपेक्षा कमी नाही याची खात्री करा. या पद्धतींचा अवलंब करून तुम्ही तुमच्या केळी बागेचे व्यवस्थापन करू शकता, त्यामुळे उन्हाळ्यात होणारे नुकसान टाळता येईल. याशिवाय फळांचा दर्जा आणि प्रमाण दोन्ही वाढेल. प्रतिकूल हवामानाचा तुमच्या पिकावर कोणताही वाईट परिणाम होणार नाही.

‘वॉक-इन-टनेल’ म्हणजे काय ज्याद्वारे अनेक भाज्या स्वस्तात पिकवता येतात? भरपूर उत्पन्न मिळेल

भारत युरिया उत्पादनात स्वावलंबी होईल, आयात 2025 पर्यंत पूर्णपणे थांबेल

म्हशींची जात: ही जात मुर्राह म्हशीला मागे सोडत आहे, ती दूध आणि चरबी दोन्हीमध्ये उत्कृष्ट आहे.

लेडीफिंगर लागवडीसाठी खतांचा संतुलित वापर महत्त्वाचा आहे, अधिक उत्पादनासाठी या आहेत टिप्स

हवादार पॉलीहाऊस म्हणजे काय ज्यामध्ये भाजीपाला पिकवण्यासाठी बंपर असतात? ते बनवण्यासाठी किती खर्च येतो?

कांदा संच तयार करण्याची पद्धत काय आहे? एका एकरात २० क्विंटल उत्पादन मिळू शकते

थर्ड पार्टी इन्शुरन्स म्हणजे काय? अपघातात जखमी झालेल्या लोकांना त्याची भरपाई कशी मिळेल?