या तंत्राचा अवलंब करून मत्स्यपालन करा, उत्पादन पाचपट आणि उत्पन्न तिपटीने वाढेल
मिक्स फिश फार्मिंग: मिश्र मत्स्यशेती पद्धतीचा शेतकऱ्यांना भरपूर फायदा होतो. या पद्धतीमुळे उत्पादनात पाच पटीने वाढ होते तर शेतकऱ्यांचे उत्पन्न तीन पटीने वाढते. मात्र शेतकऱ्यांना काही गोष्टींची काळजी घ्यावी लागेल.
मत्स्यपालन हा आजच्या काळात रोजगाराचा उत्तम मार्ग बनू शकतो. देशातील तरुण त्यात सहभागी होऊन लाखो रुपये कमावत आहेत. मत्स्यशेती वाढवण्यासाठी नवीन तंत्रज्ञान आणि नवीन पद्धतीचाही वापर केला जात आहे. नवीन तंत्रज्ञान आणि पध्दतीने कमी जागेतही चांगले उत्पादन घेता येते. तसेच, अधिक उत्पादनामुळे अधिक उत्पन्न मिळते. सध्या पारंपरिक मत्स्यशेतीपेक्षा तंत्रज्ञानावर आधारित मत्स्यशेतीवर अधिक भर दिला जात आहे. बायोफ्लॉक , आरएएस, केज (पेन) कल्चर व्यतिरिक्त इतर तंत्रे वापरली जात आहेत. मत्स्यपालनाची दुसरी पद्धत म्हणजे मिक्स फिश फार्मिंग. या पद्धतीने मत्स्यशेती करून भरघोस उत्पादन घेता येते.
महाराष्ट्र मुख्यमंत्री सौर कृषी पंप योजना 2022: ऑनलाइन नवीन अर्ज असा करा
मिश्र शेती किंवा मिश्र मत्स्यपालन हे देखील मिश्र शेतीसारखे आहे. यामध्ये विविध प्रकारचे मासे पाळले जातात. ज्या अंतर्गत कार्प मासे आणि मांजर मासे एकत्र मिसळून त्यांचे संगोपन केले जाते. त्याचा सर्वात मोठा फायदा म्हणजे त्याच ठिकाणचे उत्पादन तीन ते पाच पटीने वाढते. उत्पादनात वाढ झाल्यामुळे शेतकऱ्यांचे उत्पन्न तिपटीने वाढते. रोहू, कतला, मृगल आणि बिग हेड मासे कार्प माशाखाली येतात हे लक्षात घेण्यासारखे आहे. तर कॅट फिश माशांच्या प्रजातींमध्ये पंगास मासा येतो.
मिश्र मत्स्यपालन करताना या गोष्टी लक्षात ठेवा
मुंबईच्या प्रादेशिक संशोधन आणि प्रशिक्षण केंद्र मोतीपूर येथील सेंट्रल इन्स्टिट्यूट ऑफ फिशरीज एज्युकेशनचे वरिष्ठ शास्त्रज्ञ आणि प्रभारी शास्त्रज्ञ डॉ. मोहम्मद अकलाकूर सांगतात कि या पद्धतीत मासे टाकण्यापूर्वी माशांच्या आकाराची काळजी घ्या. पंगास मासे बोटांच्या आकाराचे असावेत. तर कार्प माशांचा आकार बोटांनी किंवा त्याहून अधिक असावा. कार्प माशांचा आकार लहान नसावा कारण पंगास मासे आकाराने लहान असल्यास कार्प मासे खाऊ शकतात. एवढेच नाही तर पंगास मासे आहार देताना फास्ट फूड खातात. तर कार्प मासे हळूहळू अन्न खातात. यासोबतच कार्प मासे कॅट फिशचा कचरा खातात, त्यामुळे अन्नाचा योग्य वापर होतो.
खरीप हंगामात जास्तीत जास्त उत्पादन घ्यायचे असेल तर हे सोपे काम मे महिन्यात नक्की करा
मिश्र मत्स्यशेतीचे फायदे
मिश्र मत्स्यशेतीमध्ये तलावात ऑक्सिजनची कमतरता भासत नाही, कारण पांगस मासे श्वास घेण्यासाठी पाण्याच्या वर येत राहतात, त्यामुळे पाण्यातील ऑक्सिजनची पातळी कायम राहते. एक एकर तलावामध्ये मिश्र मत्स्यशेतीसाठी, मांजराचे मासे किंवा पंगा या 6000-8000 मासे साठवले जाऊ शकतात. तर एकाच तलावात दोन ते तीन हजार कार्प मासे साठवता येतात. याठिकाणी शेतकऱ्यांनी लक्षात ठेवावे की ज्या तलावात बिग हेड टाकले जात आहे, तेथे पाणी साठू नये, कारण दोन्ही माशांना एकाच पद्धतीने आहार दिला जातो.
मिश्र मत्स्यशेतीमध्ये खाद्य आणि उत्पादन
या पद्धतीने मत्स्यशेती करून शेतकरी एक एकर तलावातून वर्षातून दोनदा उत्पादन घेऊ शकतात. एका एकरात मासळीची लागवड करून शेतकरी वर्षभरात 16 ते 20 टन उत्पादन घेऊ शकतो. माशांच्या आहाराविषयी बोलायचे झाल्यास, दररोज दोन किलोग्रामपासून सुरुवात करा आणि दररोज दोन किलोग्रॅमने प्रमाण वाढवत रहा. अशा प्रकारे एक एकर तलावातून शेतकरी एका वर्षात पाच लाख ते आठ लाख रुपये कमवू शकतो.
राज्यात १ जुलै पासून प्लास्टिक बंदी ; राज्य सरकारचा निर्णय
ही खबरदारी मिश्र मत्स्यशेतीमध्ये ठेवा
मिश्र मत्स्यशेतीमध्ये सघन मत्स्यपालन पद्धतीचा वापर केला जातो, त्यामुळे यामध्येही खबरदारी घेणे आवश्यक आहे. यामध्ये खाद्याच्या अतिवापरामुळे तलावात प्लवकांची जास्त वाढ होते, अशावेळी पाणी बदलावे. जर पाणी बदलण्याची व्यवस्था नसेल, तर पाण्याची गुणवत्ता व्यवस्थापन आणि प्रोबायोटिक्सचा वापर केला जाऊ शकतो. पाण्यात अमोनिया आणि नायट्रेट्सचे प्रमाण तपासत रहा. याशिवाय मासे जास्त असल्याने रात्री पाण्यात ऑक्सिजन कमी होतो. त्यामुळे ते लक्षात ठेवा. या पद्धतीत कार्प माशांना एरोमोनास हायड्रोफिला नावाचा रोग होतो, या रोगात पोट फुगलेले दिसते. हे लक्षण दिसल्यास तलावात १५ किलो चुना वापरावा. तसेच टेपर नावाचे औषध वापरा. चुना लावल्यानंतर चार तासांनंतरच टेपर वापरा.
