मोदी सरकारचा नवा रोडमॅप, 2023 हे वर्ष आंतरराष्ट्रीय बाजरी वर्ष म्हणून घोषित
पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या पुढाकाराने संयुक्त राष्ट्रांनी 2023 हे वर्ष आंतरराष्ट्रीय बाजरी वर्ष म्हणून घोषित केले आहे. आशिया खंडातील 80 टक्के पौष्टिक अन्नधान्याचे उत्पादन भारतात होते. पुढील वर्षी पौष्टिक तृणधान्यांचे उत्पादन, खप, निर्यात, ब्रँडिंग इत्यादी वाढविण्याच्या धोरणांवर अनेक कार्यक्रम असतील.
बाजरी आणि इतर पौष्टिक तृणधान्ये लोकप्रिय करण्यासाठी केंद्र सरकार देशात आणि परदेशात अनेक कार्यक्रम आयोजित करणार आहे. यासोबतच त्याचे उत्पादन वाढवण्यावरही भर दिला जाणार आहे. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या पुढाकाराने सरकारने 2023 हे वर्ष आंतरराष्ट्रीय बाजरी वर्ष म्हणून घोषित करण्याचा प्रस्ताव संयुक्त राष्ट्रांना दिला होता . भारताच्या प्रस्तावाला ७२ देशांनी पाठिंबा दिला आणि संयुक्त राष्ट्रांच्या आमसभेने २०२३ हे भरड धान्याचे आंतरराष्ट्रीय वर्ष म्हणून घोषित केले. या अनुषंगाने आता केंद्रीय कृषी मंत्रालयाने भरड धान्य लोकांमध्ये लोकप्रिय बनवण्यास सुरुवात केली आहे.
PM यशस्वी योजना: 9वी ते 12वी पर्यंतच्या विद्यार्थ्यांना मिळणार शिष्यवृत्ती, भारत सरकार दरवर्षी देणार 1.25 लाख रुपये
आंतरराष्ट्रीय बाजरीचे वर्ष या विषयावर कृषी मंत्रालयाच्या संसदीय सल्लागार समितीची बैठक झाली. यावेळी कृषी मंत्री नरेंद्र सिंह तोमर म्हणाले की, 2023 मध्ये भरड धान्य लोकांमध्ये लोकप्रिय करण्यासाठी अनेक कार्यक्रमांची आखणी करण्यात आली आहे. भरड तृणधान्यांचे उत्पादन, वापर, निर्यात, ब्रँडिंग इत्यादी वाढविण्याच्या धोरणांवर लक्ष केंद्रित करणारे कार्यक्रम असतील. ते म्हणाले की, बाजरीला प्रोत्साहन देण्यासाठी सरकारने नियोजन केले आहे.
मातीचे आरोग्य: शेतातील मातीची शक्ती कमी झाली आहे, या मार्गांनी पुन्हा मातीमध्ये भरा जीव
पौष्टिक धान्यासाठी अनेक मंत्रालयांना काम दिले
तोमर म्हणाले की पौष्टिक अन्नधान्य लोकप्रिय करण्यासाठी कार्यक्रम आणि धोरणांवर देखरेख करण्यासाठी कॅबिनेट सचिवांच्या अध्यक्षतेखाली सचिवांची समिती स्थापन करण्यात आली आहे. सरकारने आंतरराष्ट्रीय बाजरी वर्षाची ‘सात सूत्रे’ (थीम) विकसित केली आहेत, जी संबंधित मंत्रालयांद्वारे लागू केली जातील.
कृषी मंत्रालय उत्पादन/उत्पादकता वाढविण्यावर काम करेल. भरडधान्यांचे पोषण आणि आरोग्यविषयक फायदे यावर आरोग्य मंत्रालय काम करेल. अन्न प्रक्रिया उद्योग मूल्यवर्धन, प्रक्रिया आणि पाककृती विकासावर काम करेल.
त्याचप्रमाणे, वाणिज्य आणि परराष्ट्र व्यवहार मंत्रालय आंतरराष्ट्रीय आउटरीचसाठी काम करेल. अन्न आणि सार्वजनिक वितरण विभाग मुख्य प्रवाहात आणण्यासाठी धोरणात्मक पावले उचलण्याचे काम करेल. ब्रँडिंग, लेबलिंग आणि प्रमोशन सर्व मंत्रालय एकत्रितपणे करतील.
पीक व्यवस्थापन: वेगवेगळ्या पिकांमध्ये गांडूळ खत कधी आणि कसे वापरावे, जाणून घ्या
बाजरीमध्ये काय आहे?
भरड तृणधान्ये, विशेषत: बाजरीला प्रोत्साहन देण्यासाठी सरकार विशेष लक्ष देत आहे. बाजरी हा प्रथिने, फायबर, खनिजे, लोह, कॅल्शियमचा समृद्ध स्रोत आहे. त्याचा ग्लायसेमिक इंडेक्स कमी आहे. आशियातील 80 टक्के उत्पादन आणि जागतिक उत्पादनात 20 टक्के वाटा भारत हा बाजरीचा प्रमुख उत्पादक आहे.
भारतात बाजरीचे सरासरी उत्पादन हेक्टरी १२३९ किलो आहे. जे जागतिक सरासरी उत्पादन 1229 किलो प्रति हेक्टर पेक्षा जास्त आहे. भारतातील प्रमुख बाजरी पिके आणि त्यांच्या उत्पादनातील वाटा मोती बाजरी (बाजरी) – 61 टक्के, ज्वारी – 27 टक्के आणि फिंगर बाजरी (मडुआ/नाचणी) – 10 टक्के आहे.
प्रधानमंत्री फसल विमा योजना 2022: शेतकरी नोंदणी, PMFBY यादी, अर्जाची स्थिती शेवटची तारीख ३१ जुलै
बाजरीला प्रोत्साहन देण्यासाठी सरकारने काय केले?
बाजरीला प्रोत्साहन देण्यासाठी सरकारने अनेक पावले उचलल्याचे कृषी मंत्रालयाचे अधिकारी सांगतात. देशांतर्गत आणि जागतिक मागणी निर्माण करण्यासाठी आणि लोकांना पौष्टिक अन्न पुरवण्यासाठी 2018 मध्ये राष्ट्रीय बाजरी वर्ष साजरे करण्यात आले. बाजरीचे पौष्टिक मूल्य लक्षात घेऊन सरकारने एप्रिल 2018 मध्ये बाजरीला पौष्टिक अन्नधान्य म्हणून अधिसूचित केले. पोषण मिशन अभियानांतर्गत बाजरीचा समावेश करण्यात आला.
मंत्रालयाच्या म्हणण्यानुसार, बाजार मूल्य शृंखलेत 500 हून अधिक स्टार्टअप कार्यरत आहेत, तर भारतीय मिलेट रिसर्च इन्स्टिट्यूटने RKVY-Raftaar अंतर्गत 250 स्टार्टअप्समध्ये सहभाग घेतला आहे. एवढेच नाही तर 66 हून अधिक स्टार्टअप्सना 6.2 कोटी रुपयांहून अधिक रक्कम देण्यात आली आहे. तर सुमारे 25 स्टार्टअप्सना पुढील वित्तपुरवठा मंजूर करण्यात आला आहे.
यशस्वी योजना 2022 शिष्यवृत्ती सूचना
अधीर रंजन यांनी द्रौपदी मुर्मूला ‘राष्ट्रीयपत्नी’ म्हटले! मग म्हणाले- चुकून बोलले गेले, आता काय?
