सेंद्रिय शेतीमुळे शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढले! महाराष्ट्र आहे २ नंबरला, सेंद्रिय उत्पादनांना जगात मोठी बाजारपेठ उपलब्ध

सेंद्रिय उत्पादनांची निर्यात: सेंद्रिय कृषी उत्पादनांच्या निर्यातीत मध्य प्रदेश पहिल्या क्रमांकावर आहे. कारण हे सर्वाधिक सेंद्रिय शेतीचे क्षेत्र आहे आणि बहुतेक लोक रसायनमुक्त शेतीशी संबंधित आहेत. 2020-21 मध्ये भारताने 69 देशांना आपली सेंद्रिय उत्पादने निर्यात केली.

पंतप्रधान नरेंद्र मोदी केवळ सेंद्रिय शेतीवर भर देत आहेत. सेंद्रिय शेतीमुळे जमिनीची सुपीकता तर सुधारेल आणि शेतीचा खर्च देखील कमी होईलच, पण शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढवण्याचा हा एक चांगला मार्ग ठरू शकेल. कारण सेंद्रिय कृषी उत्पादने केवळ महागच नाहीत तर त्याला मोठी आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठही आहे . सेंद्रिय कृषी उत्पादनांची मागणी एवढी आहे की अवघ्या चार वर्षांत निर्यात तीन पटीने वाढली आहे. त्यामुळे रासायनिक मुक्त शेती ही भारतीय शेतकऱ्यांसाठी अनेक बाबतीत चांगली मानली जाऊ शकते. केंद्रीय कृषी मंत्रालयाच्या म्हणण्यानुसार, 2020-21 मध्ये, भारताने 69 देशांमध्ये आपली सेंद्रिय उत्पादने निर्यात केली , ज्यांना सात हजार कोटी रुपयांपेक्षा जास्त परकीय चलन मिळाले.

हे ही वाचा (Read This) BLACK SOIL: कोणत्या पिकासाठी काळी माती आहे सर्वोत्तम, जाणून घ्या काळ्या मातीची वैशिष्ट्ये

मात्र, प्रश्न असा आहे की, भारतातील कोणती राज्ये या संधीचा अधिक फायदा घेत आहेत आणि कोणती राज्ये या बाबतीत मागे आहेत? मध्य प्रदेश सरकारने सेंद्रिय शेतीवर सर्वाधिक भर दिला आहे. त्याचा फायदाही त्याला झाला आहे. कृषी आणि प्रक्रिया केलेले अन्न उत्पादने निर्यात विकास प्राधिकरण (APEDA) नुसार, 2020-21 या वर्षात एकूण 7078.5 कोटी रुपयांची सेंद्रिय कृषी उत्पादने निर्यात झाली, त्यापैकी 2683.58 कोटी रुपये एकट्या मध्य प्रदेशला मिळाले. निर्यातीत केवळ एका राज्याचा वाटा 37 टक्के आहे, त्यामुळे त्यामागे काही ना काही कारण आहे.

निर्यातीत मध्य प्रदेश अव्वल का?

2020-21 मध्ये, भारताने एकूण 888180 मेट्रिक टन सेंद्रिय कृषी उत्पादनांची निर्यात केली. त्यापैकी ५००६३७ मेट्रिक टन एकट्या मध्य प्रदेशातून पाठवण्यात आले. सध्या देशात सुमारे ३९ लाख हेक्टर क्षेत्रात सेंद्रिय शेती केली जात आहे. त्यापैकी एकट्या मध्य प्रदेशात १७.३१ लाख हेक्टर क्षेत्र आहे. एकूण 43.38 लाख शेतकरी अशी शेती करत आहेत, त्यापैकी 7,73,902 लोक मध्य प्रदेशातील आहेत. अशा परिस्थितीत या राज्याला निर्यातीचा लाभही मिळत आहे.

वाचा (Read This)  काळ्या मक्याची शेती, कोणत्याही हंगामात लागवड करून मिळवा अधिक नफा

महाराष्ट्र, गुजरात, केरळ, हरियाणा, कर्नाटक, तेलंगणा आणि उत्तर प्रदेश ही राज्येही सेंद्रिय कृषी उत्पादनांच्या निर्यातीत खूप पुढे आहेत. इतर राज्यांनीही सेंद्रिय शेतीवर अशाच प्रकारे फोकस केल्यास त्यांनाही फायदा होईल, असे कृषी तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे

कोणत्या पिकांवर लक्ष केंद्रित करायचे

मध्य प्रदेश: तृणधान्ये, बाजरी, सुकी फळे, फायबर, फुले, चारा, ताजी फळे, सोयाबीन, भाज्या, तेलबिया, कडधान्ये आणि मसाले.

महाराष्ट्र: तृणधान्ये, बाजरी, ताजी फळे, भाज्या, तांदूळ, सोयाबीन, मोहरी आणि सुगंधी मसाले.

गुजरात: तृणधान्ये, बाजरी, कॉफी, औषधी वनस्पती उत्पादने, ताजी फळे, भाज्या, कडधान्ये, मसाले, तीळ आणि आंबा.

केरळ: काळी मिरी, वेलची, काजू, फळे, भाज्या, मसाले, चहा, तांदूळ, भाज्या आणि सुगंधी मसाले.

हरियाणा: औषधी वनस्पती, गहू, बासमती तांदूळ, साखर, डाळी, तेलबिया, फळे, भाज्या आणि बाजरी.

कोणत्या कृषी उत्पादनांना जास्त मागणी आहे

नॅशनल ऑरगॅनिक फार्मिंग रिसर्च इन्स्टिट्यूटच्या मते, प्रमाणित सेंद्रिय क्षेत्राच्या बाबतीत भारत जगात 5 व्या क्रमांकावर आहे आणि अशी शेती करणाऱ्या शेतकऱ्यांच्या संदर्भात प्रथम क्रमांकावर आहे. म्हणूनच जगातील सर्व देश रसायनमुक्त कृषी उत्पादनांसाठी भारतात ऑर्डर देत आहेत. आकडेवारीवर नजर टाकल्यास असे आढळून येते की सेंद्रिय तृणधान्ये, बाजरी, मसाले, साखर, सुका मेवा, भाजीपाला,चहा, कॉफी यांची मागणी इतर देशांमध्ये जास्त आहे. कमी पौष्टिक मूल्य आणि कमी ग्लूटेन प्रोटीनमुळे बाजरी जागतिक स्तरावर वेगाने लोकप्रिय होत आहे. तुम्हाला दिसेल की बहुतेक देश सेंद्रिय बाजरी ऑर्डर करत आहेत.

हे ही वाचा (Read This) summer special : उष्मघातापासून संरक्षण करणारे कैरीचे आरोग्यदायी पन्हे

कोणते देश सर्वात मोठे चाहते आहेत

अमेरिका, EU, कॅनडा, UK, ऑस्ट्रेलिया, स्वित्झर्लंड, इस्रायल, कोरिया, संयुक्त अरब अमिराती, इक्वेडोर, न्यूझीलंड, जपान, व्हिएतनाम, श्रीलंका, सौदी अरेबिया, सिंगापूर, चीन, लेबनॉन, मलेशिया, थायलंड, कतार, ओमान, कुवेत , भारताने आपल्या सेंद्रिय कृषी उत्पादनांसाठी तुर्की आणि फिलीपिन्स इत्यादींमध्ये बाजारपेठ तयार केली आहे. मात्र, अमेरिका हा भारतीय सेंद्रिय उत्पादनांचा सर्वात मोठा चाहता आहे. APEDA नुसार, 2016-17 मध्ये भारतातून 305599 टन सेंद्रिय कृषी उत्पादनांची निर्यात झाली होती, जी 2020-21 मध्ये 8,88,170 टन झाली आहे.

ही वाचा (Read This बँकेच्या वेळा बदलल्या, RBI चा मोठा निर्णय