या एकाच व्यक्तीने भाजीच्या 56 प्रगत प्रजाती तयार केल्या… वाचा, आचार्य नरेंद्र देव विद्यापीठाच्या कुलगुरूंशी खास बातचीत
आचार्य नरेंद्र देव कृषी आणि तंत्रज्ञान विद्यापीठाने देशाच्या कृषी क्षेत्राला अनेक प्रगत जाती दिल्या आहेत, ज्यामुळे उत्तर प्रदेशला फळे, भाजीपाला आणि धान्य उत्पादनात मोठा फायदा झाला आहे. विद्यापीठाचे कुलगुरू डॉ विजेंद्र सिंह यांनी किसन टाक यांच्याशी खास संवाद साधताना सांगितले की, त्यांच्या कार्यकाळात विद्यापीठात २२ तलाव बांधण्यात आले असून संशोधन कार्य पुढे नेण्याचे काम करण्यात आले आहे.
आचार्य नरेंद्र देव कृषी आणि तंत्रज्ञान विद्यापीठाने कृषी क्षेत्रात अनेक प्रगत जाती दिल्या आहेत, ज्यामुळे उत्तर प्रदेशला फळे, भाजीपाला आणि धान्य उत्पादनात मोठा फायदा झाला आहे. आचार्य नरेंद्र देव कृषी विद्यापीठाने आतापर्यंत १९६ हून अधिक प्रजाती विकसित केल्या आहेत. राज्यातील अयोध्येतील कुमारगंज येथे १५ जानेवारी १९७४ रोजी स्थापन झालेल्या या कृषी विद्यापीठाने देशाला अनेक वैज्ञानिक दिले आहेत. विद्यापीठाची शान राखण्याची जबाबदारी विद्यमान कुलगुरू डॉ. विजेंद्र सिंह यांच्या खांद्यावर आहे. त्यांनी विद्यापीठाला आणखी समृद्ध करण्याचा प्रयत्न केला आहे, त्यामुळे विद्यापीठाला आयसीएआरच्या क्रमवारीत फायदा झाला आहे.
LPG किंमत: आता उज्ज्वला गॅस सिलिंडर 600 रुपयांना मिळणार, सरकारने सबसिडी 300 रुपयांपर्यंत वाढवली
विद्यापीठाच्या क्रमवारीत सुधारणा झाली
कुमारगंज, अयोध्या, उत्तर प्रदेश येथे असलेल्या आचार्य नरेंद्र देव कृषी आणि तंत्रज्ञान विद्यापीठाची स्थापना तत्कालीन पंतप्रधान इंदिरा गांधी यांनी 1974 मध्ये केली होती. कृषी क्षेत्रातील अनेक कामगिरीची नोंदही विद्यापीठाच्या नावावर आहे. सध्याच्या कुलगुरूंनी केलेल्या कामामुळे विद्यापीठाच्या क्रमवारीत सातत्याने सुधारणा होत आहे. 2020 मध्ये भारतीय कृषी संशोधन संस्थेच्या क्रमवारीत विद्यापीठ 45 व्या स्थानावर होते, परंतु 2023 च्या राष्ट्रीय संस्था रँकिंग फ्रेमवर्कच्या क्रमवारीत 35 व्या स्थानावर आहे.
त्रिफळा चूर्ण मधुमेहावर आहे गुणकारी, असे सेवन करा, रक्तातील साखरेपासून आराम मिळेल.
या वाणांना विद्यापीठाला मान्यता मिळाली
आचार्य नरेंद्र देव कृषी आणि तंत्रज्ञान विद्यापीठाच्या शास्त्रज्ञांनी देशाला अनेक प्रगत जाती दिल्या आहेत, ज्यामध्ये आवळा आणि बेल तसेच हळदीच्या अनेक प्रजाती मोठ्या प्रमाणात व्यापलेल्या आहेत. विद्यापीठाने एनडी-७ नावाचा आवळ्याचा एक विशेष प्रकार विकसित केला आहे. आजही या जातीचा आवळा उत्पादनात 85 ते 90 टक्के वाटा आहे.
त्याचप्रमाणे वेलवर्गीयांमध्ये नरेंद्र बेल-5, नरेंद्र बेल-7 आणि नरेंद्र बेल-9 या जातींची लागवड शेतकरी मोठ्या प्रमाणात करत आहेत. विद्यापीठाचे कुलगुरू डॉ. विजेंद्र सिंह यांनीही शेतकऱ्यांपर्यंत पोहोचले. संवाद साधताना सांगितले की, विद्यापीठाने 40 वर्षांपूर्वी भाताची एक जात विकसित केली होती, ज्याचे नाव सरयू-52 होते. आजही ही प्रजाती झारखंड, पूर्व बिहार आणि पूर्व उत्तर प्रदेशातील शेतकरी मोठ्या भागात वाढवत आहेत. आजही एकूण उत्पादनात धानाचा वाटा १९ टक्के आहे. नरेंद्र देव कृषी विद्यापीठाने 35 पिकांच्या 196 प्रजाती विकसित केल्या आहेत, ज्यामध्ये 62 भाजीपाला प्रजातींचाही समावेश आहे.
PM किसान 15 वा हप्ता: PM किसानचा 15 वा हप्ता या तारखेला येईल! पटकन तारीख तपासा
22 नवीन तलावांमुळे जलसंधारणाला चालना मिळते
आचार्य नरेंद्र देव कृषी व तंत्रज्ञान विद्यापीठाचे कुलगुरू डॉ. विजेंद्र सिंग यांनी शेतकरी टाकशी खास बातचीत करताना सांगितले की, विद्यापीठाकडे 80 ते 90 एकरपेक्षा जास्त नापीक जमीन असून ती अथक परिश्रमातून सुपीक करण्यात आली आहे. त्यांच्या कार्यकाळात विद्यापीठात 22 तलाव बांधण्यात आले आहेत. या तलावांमधून पावसाचे पाणी साठवले जात असताना वसतिगृहे व कर्मचाऱ्यांच्या निवासस्थानातून बाहेर पडणाऱ्या पाण्याचाही वापर केला जात आहे. या तलावांमधून जलपुनर्भरणही होत आहे. याशिवाय शेतातील पिकांना सिंचनाची सोय होत आहे. दुसरीकडे मत्स्यपालनातून विद्यापीठाचा महसूल वाढला आहे.
कांद्यावर ४०% टक्के निर्यात शुल्क लावल्याने शेतकऱ्यांचे किती नुकसान होणार? संस्थेने तपशील दिला
कृषी विज्ञान केंद्रांच्या संख्येत वाढ
डॉ सिंह म्हणाले की, विद्यापीठात सध्या 22 कृषी विज्ञान केंद्रे आहेत, पूर्वी ही संख्या 17 होती. त्यांच्या कार्यकाळात कृषी विज्ञान केंद्राची 26 किलोमीटरहून अधिक सीमारेषा बांधण्यात आली आहे. यासोबतच १८ किलोमीटरचा रस्ताही तयार करण्यात आला आहे. 27 नवीन ट्रॅक्टर खरेदी करण्यात आले असून 24 सौर कूपनलिकाही बसविण्यात आल्या आहेत. सध्या विद्यापीठांतर्गत कार्यरत कृषी विज्ञान केंद्रे त्यांच्या पूर्ण क्षमतेने कृषी क्षेत्रात पूर्ण सहकार्य करत आहेत.
10 कोटी रुपये खर्चून टिश्यू कल्चर लॅब बांधली जात आहे
आचार्य नरेंद्र देव कृषी आणि तंत्रज्ञान विद्यापीठात 10 कोटी रुपये खर्चून केळी टिश्यू कल्चर लॅबची स्थापना करण्यात येत आहे. पूर्वांचल प्रदेशात केळीची लागवड झपाट्याने होत आहे. केळी लागवडीसाठी विद्यापीठाच्या योगदानाबरोबरच कृषी विज्ञान केंद्राचेही मोठे सहकार्य शेतकऱ्यांना मिळत आहे. कुलगुरू डॉ. विजेंद्र सिंग यांच्या प्रयत्नांमुळे विद्यापीठाला मुख्यमंत्र्यांच्या हस्ते केळी टिश्यू कल्चर लॅब भेट देण्यात आली आहे. या लॅबच्या स्थापनेमुळे भविष्यात शेतकऱ्यांना मोठा फायदा होणार आहे.
केळीच्या शेतीतून शेतकरी झाला श्रीमंत, वर्षभरात कमावला 81 लाखांचा नफा
भाज्यांच्या 56 प्रजाती विकसित केल्या आहेत
आचार्य नरेंद्र देव कृषी विद्यापीठाचे कुलगुरू होण्यापूर्वी डॉ. विजेंद्र सिंग हे भाजीपाल्याच्या जाती विकसित करणारे उत्कृष्ट शास्त्रज्ञ म्हणून ओळखले जात होते. त्यांनी भाज्यांच्या एकूण 56 प्रजाती विकसित केल्या आहेत, ज्यामध्ये लेडीज फिंगरच्या जास्तीत जास्त 15 प्रजातींचा समावेश आहे. काशी लालिमा, लेडीफिंगरची लाल जात त्यांनी विकसित केली होती. 1992 मध्ये स्थापन झालेल्या भारतीय भाजीपाला संशोधन संस्थेचे संचालक म्हणून काम करताना त्यांनी भाजीपाला क्षेत्रात मोठे संशोधन केल्याचे त्यांनी शेतकरी टाक यांना सांगितले. त्यांनी लेडीफिंगरच्या पाच संकरित प्रजातीही विकसित केल्या आहेत.
लाल रंगाच्या लेडीफिंगरमध्ये सामान्य लेडीफिंगरपेक्षा जास्त पोषक असतात. याशिवाय त्यांनी गुळगुळीत करवंद, बाटली, मुळ्याच्या चार जाती, फ्लॉवर आणि टोमॅटोच्या प्रत्येकी तीन, बथुआ आणि गाजरच्या प्रत्येकी दोन जाती विकसित केल्या आहेत. त्यांनी मिरची, काकडी, परवाळ, चोळई, वांगी, भोपळा, पेठा या जाती विकसित केल्या आहेत. डॉ विजेंद्र सिंह यांनी आतापर्यंत 217 हून अधिक शोधनिबंध, 11 पुस्तके आणि 43 तांत्रिक बुलेटिन प्रकाशित केले आहेत.
ब्लड कॅन्सरला मधुमेह देखील कारणीभूत असू शकतो, हा धक्कादायक खुलासा अभ्यासात झाला आहे
भाजीपाला शेतीचा विकास आणि उत्पादक शेतकऱ्यांची सोय लक्षात घेऊन त्यांनी टाटा कन्सल्टन्सीच्या सहकार्याने देशातील पहिले व्हेजिटेबल नॉलेज मोबाइल अॅप विकसित केले, ज्याचा आज लाखो शेतकरी लाभ घेत आहेत. या कामगिरीमुळे त्यांना रफी अहमद किडवाई पुरस्कारानेही सन्मानित करण्यात आले आहे. सध्या त्यांना आचार्य नरेंद्र देव कृषी आणि तंत्रज्ञान विद्यापीठात कुलगुरूपदाची दुसरी टर्म मिळाली आहे.
