झेंडू शेती: 1 हेक्टरमध्ये 15 लाख उत्पन्न, जाणून घ्या कशी करावी तयारी
मोकळ्या जमिनीवर झेंडूची लागवड: जाणून घ्या, सुधारित वाण आणि प्रत्यारोपण केव्हा करावे
शेतकऱ्यांना नियमित पीक घेऊन अतिरिक्त उत्पन्न घ्यायचे असेल तर मोकळ्या जमिनीवर झेंडूची लागवड करून ते बऱ्यापैकी कमाई करू शकतात. झेंडूच्या फुलांची बाजारातील मागणी पाहता त्याचे उत्पादन शेतकऱ्यांसाठी अत्यंत फायदेशीर ठरू शकते. विशेष म्हणजे त्याची लागवड कमी जागेतही सहज करता येते. जर तुमच्याकडे 1 हेक्टर जमीन असेल तर तुम्ही ती शेती करून दरवर्षी सुमारे 15 लाख रुपये कमवू शकता. परंतु, त्याच्या उत्पादन कालावधीत येणारी खबरदारी लक्षात घेतली तर चांगले उत्पादन मिळू शकते.
झेंडू पिकाच्या जमिनीची सुपीक क्षमता देखील उपयुक्त आहे हे स्पष्ट करा. अशा प्रकारे, पीक रोटेशनचा अवलंब करणाऱ्या शेतकऱ्यांसाठी हे एक अतिशय फायदेशीर पीक आहे. दुसरीकडे, जर आपण त्याच्या उत्पादन खर्चाबद्दल बोललो, तर त्यात फारसा खर्च नाही. नाममात्र खर्चातही तुम्ही त्याची लागवड करू शकता. झेंडूच्या फुलापासून आणि त्याच्या खास गोष्टींपासून आपण चांगले उत्पन्न कसे मिळवू शकतो ते जाणून घेऊया.
‘वा रे सरकार’ या राज्यात शेतकऱ्यांकडून शेणानंतर गोमूत्र खरेदी करणार, 28 जुलैपासून खरेदी सुरू, जाणून घ्या किंमत
झेंडूच्या फुलांना बाजारात मागणी
सर्वात आधी झेंडूच्या फुलांची बाजारातील मागणी बघूया, तुम्ही पाहिले असेलच की लग्न, सण यासह अनेक शुभ प्रसंगी झेंडूच्या फुलांचा वापर केला जातो. या फुलाचा वापर सजावटीसाठी केला जातो. त्याचबरोबर अनेक गंभीर आजारांवर औषधी बनवण्यासाठीही याचा उपयोग होतो. या फुलाचा रस कर्करोग आणि हृदयविकारात वापरला जातो. त्वचेशी संबंधित अनेक समस्यांवरही या फुलाचा वापर केला जातो. याशिवाय त्याच्या फुलापासून अत्तर आणि अगरबत्तीही बनवल्या जातात. अशा प्रकारे त्याची बाजारपेठ इतर फुलांच्या तुलनेत जास्त आहे. एवढेच नाही तर वर्षातील 12 महिने त्याची मागणी बाजारात असते.
लो टनेल फार्मिंग: पॉली हाऊसपेक्षा स्वस्त शेतीचे हे आधुनिक तंत्र, जाणून घ्या प्लास्टिकच्या बोगद्यातील शेतीचे फायदे
झेंडूच्या दोन प्रजाती भारतात सर्वाधिक पिकतात
आफ्रिकन झेंडू आणि फ्रेंच झेंडूची लागवड प्रामुख्याने भारतात केली जाते. याला गुजराती भाषेत गलगोटा आणि मारवाडी भाषेत हंजरी गजरा फूल असेही म्हणतात. यामध्ये व्हिटॅमिन सी देखील मुबलक प्रमाणात आढळते, जे रोगप्रतिकार शक्ती वाढवण्यास मदत करते.
बॉलच्या लोकप्रिय आणि सुधारित जाती
आफ्रिकन मॅरीगोल्ड: क्लायमॅक्स, कोलेरेट, ज्युबिली इंडियन चीफ, क्राउन ऑफ गोल्ड, फर्स्ट लेडी, स्पन गोल्ड, यलोसुप्रीम, क्रॅकर जेक.
फ्रेंच झेंडू: यलो क्राउन, लेमन जॅम, रस्ती लाड, लेमन रिंग, रेड हेड, बटर स्कॉच, गोल्डी, फायर क्रॉस.
सुधारित जाती : पुसा संत्रा, पुसा बसंती.
संकरित: इंका, माया, अटलांटिक, डिस्कव्हरी.
भारतीय शेतकरी अज्ञानी व गरीब आहे ! एकदा वाचाच
झेंडू पिकवण्यापूर्वी जाणून घ्या काही खास गोष्टी
झेंडूची लागवड करण्यापूर्वी काही खास गोष्टी जाणून घेणे आवश्यक आहे जेणेकरून उत्पादन काळात कोणतीही अडचण येऊ नये आणि त्याच्या लागवडीतून चांगले उत्पादन घेऊन नफा मिळवता येईल. त्याच्या लागवडीशी संबंधित मुख्य गोष्टी पुढीलप्रमाणे आहेत-
झेंडूची लागवड विविध प्रकारच्या जमिनीत करता येते. परंतु त्याच्या चांगल्या उत्पादनासाठी, चांगला निचरा असलेली चिकणमाती जमीन चांगली मानली जाते. ज्याचे pH मूल्य 7-7.5 असावे.
झेंडूच्या चांगल्या उत्पादनासाठी समशीतोष्ण आणि समशीतोष्ण हवामान चांगले मानले जाते. खूप उष्णता आणि खूप हिवाळा वनस्पतींसाठी चांगला मानला जात नाही. त्याच्या उत्पादनासाठी तापमान 15-30 अंश सेल्सिअस असावे.
शास्त्रज्ञांच्या मते झेंडूची पेरणी वर्षातून तीनदा करता येते. खरीप हंगामात साधारणपणे जून-जुलैमध्ये झेंडूची लागवड केली जाते, परंतु जेथे पाणी उपलब्ध आहे, तेथे शेतकरी ऑगस्टपर्यंत लागवड करू शकतात. फुलांची वेळ ऑक्टोबर ते फेब्रुवारी या कालावधीत येते, म्हणजेच नवरात्री आणि दीपावलीला फुलांचे आगमन होते. हिवाळा, उन्हाळा आणि पाऊस या तिन्ही ऋतूंमध्ये याची लागवड सहज करता येते.
UP: शेतकऱ्यांना दिलासा,मिळणार नॅनो युरिया, ‘नॅनो युरिया कमी खर्चात ८% जास्त उत्पन्न
रोपवाटिकेसाठी उंच जागा निवडावी ज्यामध्ये पाण्याचा निचरा योग्य असेल आणि रोपवाटिकेची जागा सावलीमुक्त असावी. ज्या ठिकाणी रोपवाटिका लावायची आहे त्या ठिकाणची माती समतल केली जाते.
जास्त तापमान, प्रचंड थंडी आणि दंव यांचा झेंडू पिकावर विपरीत परिणाम होतो. त्यामुळे यापासून पीक वाचवणे अत्यंत गरजेचे आहे.
झेंडू पिकासाठी जमीन कशी तयार करावी
झेंडूचे पीक घेण्यासाठी जमीन तयार करताना तीन ते चार नांगरणी करून एक खोल नांगरणी करून शेत तयार करावे आणि शेवटच्या नांगरणीच्या वेळी 15-20 टन कुजलेले शेणखत किंवा कंपोस्ट खत जमिनीत टाकावे. सहा पोती युरिया, दहा पोती सिंगल सुपर फॉस्फेट आणि तीन पोती पोटॅश हेक्टरी द्यावे. युरियाचे तीन समान भाग करून एक भाग व पूर्ण प्रमाणात सिंगल सुपर फॉस्फेट व पोटॅश लावणीच्या वेळी द्यावे. युरियाचा दुसरा आणि तिसरा डोस रोपांच्या सभोवतालच्या ओळींमध्ये लावल्यानंतर 30 दिवस आणि 45 दिवसांनी द्या.
रोपवाटिका पेरणी आणि पुनर्लावणी
झेंडूच्या रोपवाटिकेसाठी जमिनीपासून १५-२० सेमी उंच बेड तयार करा. बेडचा आकार 3 बाय 1 मीटर असावा. पेरणीपूर्वी, बुरशीजन्य रोग टाळण्यासाठी बेडवर 0.2% बाविस्टिनची प्रक्रिया करा. ३० सेंटीमीटर खोलीपर्यंत खोदून जमीन भुसभुशीत आणि सपाट बनवा आणि कुजलेले खत टाकून पसरवा. ओळीत बियाणे पेरल्यानंतर बियाणे खत आणि मातीच्या मिश्रणाने झाकून टाका आणि कारंज्यातून हलके सिंचन करा.
बियाणे दर
झेंडूच्या सामान्य जाती पेरण्यासाठी एक ते दीड किलो बियाणे आवश्यक आहे. तर संकरित वाणांमध्ये हेक्टरी 700-800 ग्रॅम बियाणे पुरेसे असते.
लागवड आणि अंतर
जेव्हा रोपे 10-15 सेमी आणि 3-4 पाने गाठतात तेव्हा संध्याकाळी रोपांची पुनर्लावणी करा. साधारणपणे 25-30 दिवसांत रोप लावणीसाठी तयार होते. लावणीनंतर हलके पाणी द्यावे. 45 बाय 45 सेमी अंतरावर आफ्रिकन झेंडूची लागवड करा. एक हेक्टरमध्ये लावणीसाठी 50 ते 60 हजार रोपांची आवश्यकता असेल. त्याचप्रमाणे फ्रेंच झेंडूची लागवड 25 बाय 25 झाडांपासून रांगेत आणि ओळीपासून ओळीच्या अंतरावर करा. त्यासाठी हेक्टरी दीड ते दोन लाख रोपे लागतात.
सिंचन
शेतातील ओलावा लक्षात घेऊन झेंडू पिकाला पाणी द्यावे. उन्हाळ्यात 6-7 दिवस आणि हिवाळ्यात 10-15 दिवसांच्या अंतराने पाणी द्यावे.
अधिक फुले येण्यासाठी हे काम करा
शीर्ष कातरणे झेंडू पिकामध्ये हे अत्यंत महत्त्वाचे कार्य आहे. जेव्हा झेंडू सुमारे 45 दिवसांचा असतो तेव्हा झाडाची वरची कळी 2-3 सेमीने कापली पाहिजे. मीटर कापून काढून टाकावे जेणेकरुन रोपामध्ये अधिक कळ्या तयार होतील आणि त्यामुळे झेंडूची अधिक फुले येतात.
फुले तोडणे
फुले आल्यानंतर फुलांची काढणी करावी. फुले तोडण्याची उत्तम वेळ म्हणजे सकाळ किंवा संध्याकाळ. फुले तोडण्यापूर्वी शेतात हलके पाणी द्यावे, त्यामुळे फुलांचा ताजेपणा टिकून राहतो.
खर्च, उत्पन्न आणि नफा
एक एकर शेतात दर आठवड्याला ३ क्विंटल फुलांचे उत्पादन होते. खुल्या बाजारात त्याच्या फुलाची किंमत 70 रुपये किलोपर्यंत मिळते, म्हणजेच दर आठवड्याला 20 हजार रुपयांपर्यंत उत्पन्न मिळू शकते. आम्ही तुम्हाला सांगतो की झेंडूच्या फुलाची लागवड वर्षातून तीनदा करता येते. एकदा लागवड केल्यावर दोन वर्षे फुलांची छाटणी करता येते. एका वर्षात एक एकर शेती करण्यासाठी सुमारे 1 लाख रुपये खर्च येतो आणि दरवर्षी 5 ते 6 लाख रुपये कमावता येतात.
