देशात या 27 कीटकनाशकांवर बंदी ?

देशात नैसर्गिक शेतीला चालना देण्यासाठी सातत्याने प्रयत्न केले जात आहेत. त्यासाठी रासायनिक कीटकनाशकांच्या वापरावर निर्बंध घालण्यात येत आहेत. कीटकनाशके अशी आहेत की कीटकांना हानी पोहोचवण्याबरोबरच ते अनुकूल कीटकांना देखील नुकसान करतात. कीटकनाशकांच्या वापरामुळे होणारे नुकसान लक्षात घेता, केंद्रीय कृषी मंत्रालय या आठवड्यात 27 कीटकनाशकांवर प्रस्तावित बंदीच्या तज्ज्ञ समितीच्या शिफारशींवर विचार करण्याची शक्यता आहे. मात्र, अलीकडेच मंत्रालयातील अधिकारी बदलल्यानंतर तातडीने निर्णय होईल की नाही, अशी शंका उद्योग तज्ज्ञ व्यक्त करत आहेत. सूत्रांनी सांगितले की, कृषी मंत्रालय राजेंद्रन समितीच्या अहवालाच्या संदर्भात प्रस्तावित बंदीवर आंतर-मंत्रालयीन चर्चा करू शकते.

शासनाने 27 कीटकनाशके एसीफेट, अॅट्राझिन, बेनफुराकार्ब, बुटाक्लोर, कॅप्टन, कार्बेन्डाझिन, कार्बोफुरन, क्लोरपायरीफॉस, डेल्टामेथ्रीन, डायकोफोल, डायमेथोएट, डायनोकॅप, डायरॉन, मॅलेथिऑन, मॅन्कोझेब, मेथिमाईल, मोनोक्विथॉलॉक्स, मोनोपोथील, मोनोक्वीनॉय, क्लोरोफेन, डायनोकॅप, ॲसेफेट, ऍट्राझिन, मॉन्कोफेनॉफीनॉईफॉलॉक्सिन, डायनोकॅप, डिकोफोल, डायनोकॅप या कीटकनाशकांना मान्यता दिली आहे. oxyquinol, dicofol, dimethoate, acephate, आम्ही Thiram, Zeineb आणि Ziram वर बंदी घालण्याचा निर्णय घेतला आहे.

तज्ज्ञांची समिती नेमण्यात आली

तथापि, संबंधितांच्या विनंतीवरून आणि कृषी मंत्री नरेंद्र सिंह तोमर यांच्या हस्तक्षेपामुळे हरकती आणि सूचना प्राप्त करण्याची मुदत 45 दिवसांवरून 90 दिवसांपर्यंत वाढवण्यात आली. नंतर जानेवारी 2021 मध्ये, मंत्रालयाने TP राजेंद्रन, माजी सहाय्यक महासंचालक, भारतीय कृषी संशोधन परिषद (ICAR) यांच्या अध्यक्षतेखाली एक तज्ञ समिती स्थापन केली, ज्यामुळे सुरक्षा, विषारीपणा, परिणामकारकता या सर्व बाबी विचारात घेऊन हरकती आणि सूचनांवर विचार केला गेला.इतर देशांत या कीटकनाशकांवर बंदी घालण्याची काय स्थिती आहे आणि ती शेतकऱ्यांच्या हिताची आहे का, हेही समितीला विचारण्यात आले.

शेतकऱ्यांना जास्त किंमत मोजावी लागू शकते

या 27 कीटकनाशकांचे सध्याचे उत्पादन मूल्य सुमारे 10,300 कोटी रुपये आहे, त्यापैकी 6,000 कोटी रुपयांच्या वस्तूंची निर्यात केली जाते. एका उद्योग अधिकाऱ्याने सांगितले की, जर या कीटकनाशकांच्या देशांतर्गत विक्रीवर बंदी घातली गेली आणि निर्यातीला सूट दिली गेली, तर शेतकऱ्यांना आयात केलेले पर्याय मिळवण्यासाठी अतिरिक्त 2,000 कोटी रुपये मोजावे लागतील.

आठ कीटकनाशकांची नोंदणी मागे घेतली

कृषी मंत्रालयाने आतापर्यंत देशात आयात, उत्पादन किंवा विक्रीसाठी 46 कीटकनाशके आणि चार कीटकनाशकांच्या निर्मितीवर बंदी किंवा टप्प्याटप्प्याने बंदी घातली आहे. याशिवाय, आठ कीटकनाशकांची नोंदणी मागे घेण्यात आली आहे, पाच कीटकनाशकांवर घरगुती वापरासाठी बंदी घालण्यात आली आहे, परंतु त्यांच्या निर्यातीला परवानगी देण्यात आली आहे आणि नऊ कीटकनाशके प्रतिबंधित वापराखाली ठेवण्यात आली आहेत.