दुधाळ जनावराचा दर्जा काय असावा खरेदी करताना या गोष्टी लक्षात ठेवा.
पशुपालन हा एक कृषी व्यवसाय आहे जो भूमिहीन शेतकरी देखील करू शकतो. पशुपालन केल्याने शेतकऱ्यांना दूध तसेच शेणखत मिळते. पशुपालन सुरू करण्यापूर्वी शेतकऱ्यांना जनावरे खरेदी करताना अनेक गोष्टी लक्षात ठेवाव्या लागतात.
शेतकऱ्यांची आर्थिक स्थिती मजबूत करण्यासाठी पशुपालन हा उत्तम पर्याय आहे. शेतकरी शेतीसोबतच पशुपालन करून चांगले उत्पन्न मिळवतात. पशुपालन हा एक कृषी व्यवसाय आहे जो भूमिहीन शेतकरी देखील करू शकतो. पशुपालन केल्याने शेतकऱ्यांना दूध तसेच शेणखत मिळते. पशुपालन सुरू करण्यापूर्वी शेतकऱ्यांना जनावरे खरेदी करताना अनेक गोष्टी लक्षात ठेवाव्या लागतात. निरोगी जनावर जास्त दूध देते आणि शेतकऱ्याला चांगला नफा मिळतो. चला तर मग जाणून घेऊया दुभती जनावरे खरेदी करण्यापूर्वी कोणत्या गोष्टी लक्षात ठेवाव्यात.
महाराष्ट्र सरकारचा यू-टर्न, आत्महत्या केलेल्या शेतकऱ्याच्या कुटुंबाला मदतीची रक्कम मिळणारच
दुभत्या जनावरांची ओळख
दुधाळ जनावर खरेदी करण्यापूर्वी त्याचे मूल्यमापन करणे महत्त्वाचे आहे. त्यांची दूध उत्पादन क्षमता, दरवर्षी बाळंतपणाची क्षमता, निरोगी आणि उपयुक्त जीवन या आधारे मूल्यांकन केले जाते. या आधारावर चांगल्या दुभत्या जनावरांची निवड करता येते.
शेतकऱ्यांनी डीएपीऐवजी हे खत वापरावे, कमी खर्चात अधिक उत्पादन मिळेल.
शरीराचा आकार
दुभत्या जनावराचे शरीर त्रिकोणी आकाराचे असावे, म्हणजे समोरून पातळ आणि मागून रुंद असावे. त्वचा पातळ आणि गुळगुळीत असावी आणि शेपटी लांब असावी. डोळे फुगवे आणि तेजस्वी असावेत. खांदा शरीराशी चांगला जोडलेला असावा. दुभत्या गाईच्या मांड्या पातळ आणि सपाट असाव्यात आणि मान पातळ, लांब आणि वेगळी असावी. जनावरांचे पोट चांगले विकसित झालेले असावे. कासेचा आकारही चांगला असावा. त्याची त्वचा मऊ, लवचिक आणि चमकदार असावी. कासेचे चारही भाग एकमेकांपासून समान अंतरावर समान लांब आणि जाड असावेत. कासेतील दुधाच्या शिरा फुगलेल्या, वाकड्या आणि चांगल्या विकसित असाव्यात.
झेंडूच्या ‘हिसार ब्युटी’ या जातीला उत्तम उत्पन्न मिळते, अवघ्या 40 दिवसांत फुले दिसायला लागतात
दूध उत्पादन क्षमता
दुभत्या जनावराची खरेदी करण्यापूर्वी त्याचे दोन-तीन दिवस दूध पाजावे व त्याची पूर्ण तपासणी करावी. दूध काढताना दुधाच्या धारा सरळ पडल्या पाहिजेत आणि दूध काढल्यानंतर कासेची आकुंचन झाली पाहिजे.
प्राण्यांचा वंश
जनावरांच्या वंशाविषयी सविस्तर माहिती उपलब्ध असल्यास गायीच्या जातीबद्दल आणि तिची दूध उत्पादन क्षमता याबाबत योग्य माहिती मिळू शकते. डेअरी फार्ममधून जनावरे खरेदी करताना या सुविधेचा लाभ घेता येईल.
चिया बियाण्याचे फायदे : हे काळे बियाणे रात्रभर भिजत ठेवा आणि सकाळी ते खा आणि तंदुरुस्त व्हा.
प्राण्यांचे वय
10 ते 12 वर्षांच्या वयानंतर प्राण्यांची प्रजनन क्षमता संपते. गर्भधारणेच्या तिसऱ्या किंवा चौथ्या अवस्थेपर्यंत दुधाचे उत्पादन शिखरावर असते, जे हळूहळू कमी होते. त्यामुळे गरोदरपणाच्या पहिल्या किंवा दुसऱ्या टप्प्यात जनावरे खरेदी करणे दुग्ध व्यवसायासाठी अधिक फायदेशीर आहे.
या जातीच्या मेंढ्या वर्षातून दोनदा जन्म देतात, काही महिन्यांत कोकरे विकून बनतील करोडपती
आरोग्याची काळजी घ्या
जनावरांचे आरोग्य चांगले असावे. लसीकरण आणि आतापर्यंत झालेल्या आजारांबाबत योग्य माहिती मिळावी.
प्रजननक्षमता
खरी दुभती गाय ती आहे जी दरवर्षी एका वासराला जन्म देते. जनावर खरेदी करताना दुभत्या जनावराचा प्रजनन इतिहास नीट जाणून घ्यावा. जर त्यात कोणत्याही प्रकारची कमतरता असेल तर ती विकत घेऊ नये, कारण ही कमतरता कधी रोगामुळे असते तर कधी ती अनुवांशिक असते. त्यामुळे भविष्यात वेळेवर गर्भधारणा न होणे, गर्भपात, निरोगी मुलाला जन्म न देणे, प्रसूतीमध्ये अडचण अशा अनेक समस्यांना सामोरे जावे लागू शकते.
दात पाहून वय शोधा
प्राण्यांचे नेमके वय त्यांच्या दातांवरून कळू शकते. पहिल्या कायमस्वरूपी दात दोन वर्षांच्या वयात दिसतात. दुसरी जोडी चौथ्या वर्षाच्या शेवटी दिसते, जी प्राण्याचे वय ओळखण्यास मदत करते.
हॉर्न रिंग्सवरून वय शोधा
प्राण्याच्या शिंगावर पहिली अंगठी वयाच्या 3 व्या वर्षी तयार होते. यानंतर दरवर्षी एक वलय तयार होते. शिंगावर तयार होणाऱ्या वलयांच्या संख्येत दोन जोडून प्राण्याचे वय ठरवता येते.
कमी खर्चात जास्त उत्पन्न हवे असेल तर गिनी फाउल घरी पाळा, त्याचे एक अंडे २० रुपयांना विकले जाते.
नीमस्त्र, अग्निस्त्र आणि ब्रह्मास्त्र म्हणजे काय… ते कसे तयार केले जाते?
ऊसाची ही जात उशिरा पेरणी करूनही बंपर उत्पादन देते, वर्षभरात तयार होते
पशुपालन : दूध काढण्याची एक खास कला आहे, अशा प्रकारे दूध काढल्यास उत्पादन वाढेल.
पावसामुळे घरात ओलसरपणा येतो का? तर हे काम आधी करा.
