जगाची वाटचाल अन्न संकटाकडे ! भारत-चीनसह युरोप-अमेरिका दुष्काळाच्या गर्तेत
हवामान बदलामुळे सध्या जगाला उष्णतेचा सामना करावा लागत आहे. भारतात पावसाळ्यातही कमी पाऊस झाल्यामुळे भातशेतीवर परिणाम झाला आहे. त्याच वेळी, दुष्काळामुळे अमेरिकन शेतकरी त्यांची पिके नष्ट करत आहेत तसेच जनावरे विकत आहेत.
रशिया आणि युक्रेनमधील युद्धानंतर जगातील अनेक देशांमध्ये अन्नाचे संकट अधिक गडद झाले. ज्यामध्ये भारत, अमेरिकेसह अनेक देशांमधील अन्नधान्याचा बंपर साठा जगातील अनेक देशांमध्ये वाढत चाललेले अन्न संकट सोडवण्‍यात मदत केली. सध्याही दोन्ही देशांमध्ये युद्ध सुरू आहे. दरम्यान, हवामान बदलाचे परिणाम जगातील अनेक देशांमध्ये दिसून येत आहेत. त्यामुळे जगातील अनेक देशांना भीषण दुष्काळाचा सामना करावा लागत आहे. देशांच्या या यादीत भारतासह चीन, अमेरिका आणि युरोपमधील अनेक देशांचा समावेश आहे.
पीएम किसान UPDATE: १ सप्टेंबरला शेतकऱ्यांच्या बँक खात्यात जमा होणार 2000 रुपये! लाभार्थी याप्रमाणे स्थिती तपासू शकतात
त्यामुळे जगातील शेती आणि शेतकरी संकटात सापडला आहे. यामुळे जग पुन्हा एकदा गंभीर अन्न संकटाकडे वाटचाल करताना दिसत आहे. भारत, अमेरिका, चीन आणि युरोपमध्ये दुष्काळामुळे कोणत्या प्रकारची परिस्थिती निर्माण झाली आहे ते जाणून घेऊया.
गव्हाच्या उत्पादनात घट झाल्यानंतर भाताचे क्षेत्र १३ टक्क्यांनी घटले
आजकाल हवामान बदलामुळे भारतातील शेतीवर गंभीर परिणाम होत आहेत. उदा., यामुळे गव्हाच्या उत्पादनात घट नोंदवल्यानंतर भातशेतीच्या क्षेत्रात १३ टक्क्यांपर्यंत घट झाली आहे. वास्तविक, गेल्या रब्बी हंगामात फेब्रुवारी-मार्चमध्ये आलेल्या उष्णतेच्या लाटेमुळे गव्हाच्या पिकाचे नुकसान झाले होते. यामुळे भारताचे गव्हाचे उत्पादन 109 दशलक्ष मेट्रिक टनांवरून 106 दशलक्ष मेट्रिक टनांवर आले आहे.
मराठवाड्यात कृषी संकट! आठ महिन्यांत ६०० शेतकऱ्यांनी केल्या आत्महत्या, याला जबाबदार कोण?
अमेरिकन फूड एजन्सीने भारतात 99 दशलक्ष मेट्रिक टन गहू उत्पादन झाल्याचा अंदाज जाहीर केला असला तरी. परिणामी, सध्या देशात निर्यातीवर निर्बंध असूनही गव्हाचे भाव नवीन उच्चांकावर आहेत.
त्याचबरोबर या पावसाळ्यात देशातील अनेक राज्ये कमी पावसामुळे त्रस्त आहेत. ज्यामध्ये देशाच्या ईशान्य भारतातील राज्ये जास्त आहेत. परिणामी भातशेतीवर परिणाम झाला आहे. खरं तर, ज्या ठिकाणी कमी पाऊस पडतो त्या राज्यांमध्ये धानाची सर्वाधिक उत्पादकता आहे. ही कोरडी परिस्थिती पाहता या खरीप हंगामात धानाच्या क्षेत्रात सुमारे 13 टक्के घट झाल्याचा अंदाज यापूर्वी सरकारने जारी केला होता. दरम्यान, मान्सूनच्या उलटसुलट हालचाली पाहता खरीप हंगामाचे कॅलेंडर बदलण्याच्या आसाम सरकारने केलेल्या कवायतीकडे सर्वांचे लक्ष लागले आहे.
देशात पीक विम्याच्या दाव्यांमध्ये 65% टक्के घट
अमेरिकेत पिके नष्ट करण्याबरोबरच शेतकरी जनावरे विकत आहेत
हवामान बदलामुळे अमेरिकेतही सध्या भीषण दुष्काळ आहे. दुष्काळामुळे शेतकऱ्यावर परिणाम होण्यापूर्वी अमेरिकेतील शेतीचे महत्त्व समजून घेऊ. भांडवलशाही अर्थव्यवस्थेचा टॅग लावून आपला ठसा उमटवणाऱ्या या अमेरिकेने कोरोनाच्या काळात मोठ्या प्रमाणावर कृषी उत्पादनांची निर्यात करून अनेक वस्तू खर्च केल्या होत्या, उदाहरणार्थ, आपली अर्थव्यवस्था सुरळीत ठेवत. मात्र सध्याच्या दुष्काळाचा अमेरिकेतील शेतीवर गंभीर परिणाम होत आहे. उदाहरणार्थ, अमेरिकेतील शेतकऱ्यांना त्यांची पिके नष्ट करण्यास तसेच त्यांची जनावरे विकण्यास भाग पाडले जाते.
CNN बिझनेसच्या अहवालात , अमेरिकन फार्म ब्युरो फेडरेशनच्या नवीन सर्वेक्षणात असे म्हटले आहे की सुमारे तीन चतुर्थांश अमेरिकन शेतकऱ्यांनी दुष्काळामुळे त्यांच्या पिकांचे नुकसान केले आहे. या अहवालानुसार गेल्या वर्षीच्या तुलनेत यंदा दुष्काळी परिस्थिती अधिक आहे. त्याचबरोबर पाण्याचे स्त्रोत कमी असल्याने शेतकऱ्यांना आपली जनावरे विकावी लागत असल्याचे अहवालात म्हटले आहे. या अहवालात पुढे म्हटले आहे की, या दुष्काळाचा परिणाम येत्या काही वर्षांत शेतकरी आणि पशुपालकांनाच नव्हे तर ग्राहकांनाही जाणवेल.
युरोपात नद्या कोरड्या पडत आहेत, शेतं नापीक आहेत
त्याचबरोबर युरोपातही कडक उन्हामुळे भीषण दुष्काळाचा सामना करावा लागत आहे. आलम म्हणजे युरोपातील बहुतेक देशांत कमी पावसामुळे नद्या कोरड्या पडल्या आहेत. त्यामुळे तिथे शेतं नापीक पडून आहेत. या संदर्भात सीएनएनने प्रसिद्ध केलेल्या वृत्तानुसार , फ्रान्सला युरोपमध्ये सर्वाधिक दुष्काळाचा सामना करावा लागत आहे.
युरोपियन ड्राफ्ट ऑब्झर्व्हेटरीच्या हवाल्याने अहवालात म्हटले आहे की, संपूर्ण युरोपमध्ये दुष्काळाचे असेच चित्र आहे. परिस्थिती अशी आहे की युरोपियन युनियनमधील 60 टक्क्यांहून अधिक जमीन दुष्काळाची चेतावणी किंवा अधिक गंभीर सतर्कतेच्या क्षेत्रात आहे. अहवालानुसार, फ्रान्समधील लॉयर आणि रोन, इटलीमधील पो आणि जर्मनीतील राइन या सर्वांनी या हंगामात विशेषतः कमी पाण्याची पातळी अनुभवली आहे. त्यामुळे वाहतूक, शेती आणि ऊर्जा उत्पादनावर परिणाम झाला आहे.
देशात पीक विम्याच्या दाव्यांमध्ये 65% टक्के घट
ब्रिटनमध्येही कोरड्या नद्या
असाच काहीसा प्रकार युरोपमध्ये समाविष्ट असलेल्या ब्रिटनच्या बाबतीतही आहे. जिथे कमी पाऊस आणि विक्रमी उष्मा यामुळे भीषण दुष्काळ पडला आहे. खरं तर, इंग्लंडमधील 14 पैकी आठ भागात दुष्काळ जाहीर करण्यात आला आहे. ज्याला 1976 नंतरचा सर्वात मोठा दुष्काळ म्हटले जात आहे.
चीनने वर्षातील पहिला राष्ट्रीय दुष्काळाचा इशारा जारी केला
त्याचवेळी चीनचीही दुष्काळाकडे वाटचाल होताना दिसत आहे. आलम म्हणजे सध्या चीनमध्ये प्रचंड उष्णतेमुळे जंगलांना आग लागली आहे. दरम्यान, चोंगकिंगच्या दक्षिण-पश्चिम भागात 66 नद्या कोरड्या पडल्या आहेत. रॉयटर्सच्या वृत्तानुसार, या परिस्थितीत दुष्काळापासून पिके वाचवण्यासाठी, चीनने दुष्काळासंदर्भात वर्षातील पहिला राष्ट्रीय इशारा जारी केला आहे.
मध्य चीनच्या जिआंग्शी प्रांतातील यांग्त्झेच्या महत्त्वाच्या पूर खोऱ्यांपैकी एक, पोयांग सरोवर आता त्याच्या सामान्य आकाराच्या एक चतुर्थांश इतके कमी झाले आहे, असे शिन्हुआ वृत्तसंस्थेने गुरुवारी सांगितले. त्याच वेळी, यावर्षी चोंगकिंगमध्ये हंगामी प्रमाणापेक्षा 60 टक्के कमी पाऊस झाला आहे आणि अनेक जिल्ह्यांमध्ये जमिनीतील ओलावा कमी आहे.
‘मला मुलगा नाही, मी त्याला पळवले, माझे त्याच्यावर प्रेम आहे, आम्ही लग्नही केले’, प्रेयसी म्हणाली
