महाराष्ट्रातील प्रसिद्ध भुसावळ केळीची लागवड केव्हा व कशी करावी? जाणून घ्या कोणते वाण चांगले उत्पादन देतील

महाराष्ट्रातील भुसावळची केळी देशभर प्रसिद्ध आहे, ती जळगाव जिल्ह्याच्या जवळ आहे आणि त्याला जीआयही मिळाले आहे. केळी उत्पादनात महाराष्ट्र तिसऱ्या क्रमांकावर असला तरी निर्यातीत पहिल्या क्रमांकावर आहे.

गहू आणि मका ही पारंपरिक पिके सोडून आज शेतकरी नगदी पिकांच्या लागवडीकडे वळत आहेत. यामध्ये शेतकऱ्यांना केळी लागवडीचा मोठा फायदा होत आहे. केळी हे नगदी पीक आहे. त्याच्या किमतीही बाजारात उपलब्ध आहेत. भारत हा जगातील सर्वात मोठा केळी उत्पादक देश आहे. सुमारे 4.5 लाख हेक्टरमध्ये केळीची लागवड केली जाते, ज्यातून 180 लाख टनांहून अधिक उत्पादन होते. जगभरात या फळाच्या सुमारे तीनशे जाती आढळतात, परंतु केवळ 15 ते 20 जातींचा व्यावसायिक वापर केला जातो. केळी हे ऊर्जा वाढवणारे एक महत्त्वाचे फळ आहे.

‘जय महाराष्ट्र’ कृषी विकासात महाराष्ट्र ‘अव्वल’ क्रमांकावर

महाराष्ट्रातील जळगाव आणि मध्य प्रदेशातील बुरहानपूर हे महत्त्वाचे केळी उत्पादक जिल्हे म्हणून प्रसिद्ध होत आहेत. विशेषत: भुसावळ यासाठी खूप प्रसिद्ध आहे. उत्पादनात महाराष्ट्र तिसऱ्या क्रमांकावर असला तरी निर्यातीत पहिल्या क्रमांकावर आहे. जळगावच्या केळीला 2016 मध्ये भौगोलिक संकेत (GI) मिळाले.

कमी खर्चात टरबूजाची लागवड करून शेतकरी चांगला नफा मिळवू शकतात.महाराष्ट्रात त्याचे क्षेत्रफळ किती आहे?

केळीमधील प्रमुख प्रजाती आणि त्यांची खासियत

बसराई : या जातीची नावे खान्देशी, भुसावळ, वांकेल, काबुली, मॉरिशस, गव्हर्नर, लोटनम इ. व्यवसायाच्या दृष्टिकोनातून ही जात महाराष्ट्रात सर्वात महत्त्वाची आहे. महाराष्ट्रातील केळीच्या एकूण क्षेत्रापैकी ७५ टक्के क्षेत्र हे त्याच्या लागवडीखाली आहे. त्याला बाजारात चांगली मागणी आहे. याच्या फळाचा दर्जा खूप चांगला आहे. ही जात उष्ण व कोरड्या हवामानास अनुकूल आहे. या प्रजातीचे वाऱ्यामुळे कमी नुकसान होते.

शेतकऱ्यांच्या जागरूकतेसाठी आता ‘ड्रोन यात्रा’, जाणून घ्या काय आहे नियोजन

या प्रजातीचे घड मोठे आणि आकाराने एकसारखे असतात. प्रत्येक घडामध्ये सुमारे 6 ते 7 घड असतात. एका घडामध्ये 15 ते 25 केळी असतात. केळीच्या प्रत्येक लाँगनमध्ये 120 ते 170 फळे असतात आणि त्याचे सरासरी वजन 25 किलोपर्यंत असते. या जातीचे फळ आकाराने मोठे, गडद तपकिरी रंगाचे असून त्याचा सुगंध व गोडवा चांगला असतो. ही जात रोगास प्रतिरोधक आहे.

हरिचल: या जातीची लागवड वसई भागात केली जाते. या प्रजातीची उंची 4 मीटर पर्यंत आहे. या जातीची साल खूप जाड असून फळे बोथट असतात. ही विविधता टिकाऊ आहे. प्रत्येक लॉगमध्ये 150 ते 160 फळे असतात. त्याचे वजन सरासरी 28 ते 30 किलो असते. या प्रजातीला सागरी हवामानाचा फटका बसतो.

गो ग्रीन : देशाला मिळाले पहिले कार्बन निगेटिव्ह बियाणे फार्म, शेतकऱ्यांच्या या अनोख्या कामाने सर्वांनाच आश्चर्याचा धक्का बसला

केळी लागवडीसाठी माती कशी असावी

केळीच्या लागवडीसाठी मातीची निवड अत्यंत महत्त्वाची आहे. त्यासाठी पोषक तत्वांनी समृद्ध असलेली जमीन निवडावी. केळीचे चांगले उत्पादन घेता यावे यासाठी जमिनीची चाचणी करणे आवश्यक आहे जेणेकरुन जमिनीतील पोषक तत्वांची कमतरता पूर्ण करता येईल. आता तिच्या लागवडीसाठी योग्य असलेल्या जमिनीबद्दल बोला, तर गुळगुळीत वालुकामय माती तिच्या लागवडीसाठी योग्य मानली जाते. यासाठी जमिनीचे pH मूल्य 6-7.5 च्या दरम्यान असावे.

सांगलीच्या शेतकऱ्याची कमाल:पपई पिकातून घेतोय लाखोंचे उत्पन्न ,भविष्यात आणखी चांगला नफा मिळण्याची आशा

केळी लागवडीसाठी खत आणि खतांचा योग्य वापर

पावसाळा सुरू होण्यापूर्वी म्हणजे जून महिन्यात 8.15 किलो नाडेप कंपोस्ट खत, 150-200 ग्रॅम निंबोळी पेंड, 250-300 ग्रॅम सिंगल सुपर फॉस्फेट, 200 ग्रॅम नायट्रोजन, 200 ग्रॅम पोटॅश टाकून भरावे. खड्ड्यांमध्ये माती.परंतु केळीची रोपे पूर्वी खोदलेल्या खड्ड्यात लावावीत.त्यासाठी नेहमी निरोगी रोपांची निवड करावी.

येणारा काळ बाजरी म्हणजेच भरड धान्याचा आहे, जाणून घ्या तज्ज्ञांकडून कारण

केळीची लागवड करण्याची योग्य वेळ

ठिबक सिंचनाची सोय असल्यास पॉली हाऊसमध्ये टिश्यू कल्चर पद्धतीने केळीची लागवड वर्षभर करता येते. महाराष्ट्रात लागवडीसाठी मृगबाग (खरीप) लावणीचा महिना जून-जुलै, कांदे बहार (रब्बी) लावणीचा महिना ऑक्टोबर-नोव्हेंबर महिना महत्त्वाचा मानला जातो.

मुंबई: आता मी तुला मारून तुझी संपत्ती घेईन… वृद्ध आईला बेसबॉलच्या बॅटने मारहाण करून खून

गव्हाच्या पेरणी क्षेत्रात सातत्याने वाढ