गव्हाचे संकट: यावेळी भारतीयांना रशियन चपाती खावी लागेल? गहू आयातीकडे देश?

December 13, 2023 raajkisan

अर्थात, जगातील अनेक देशांच्या ताटात भारतीय गव्हाची भाकरी हे मुख्य अन्न आहे, मात्र यावेळी रशियन ब्रेड भारतीयांच्या ताटात शिरू शकेल, अशी परिस्थिती देशात निर्माण होत आहे. रशियन ब्रेड म्हणजेच गहू भारताच्या थाळीत आयात करण्याची परिस्थिती निर्माण होत असल्याचे संकेत कोणते आहेत ते आपण समजून घेऊया.

रब्बी हंगाम शिगेला पोहोचला आहे. यावेळी रब्बी हंगामातही निवडणुकीचा रंग भरला आहे. उदाहरणार्थ, अनेक राज्यांतील शेतकरी त्यांच्या शेतीसोबतच राजकीय कुरबुरीही भोगत आहेत. या रब्बी हंगामात, छत्तीसगडमधील एका निवडणूक रॅलीत, पंतप्रधान मोदींनी देशातील 80 कोटी लोकसंख्येला पुढील 5 वर्षांसाठी मोफत गहू आणि तांदूळ देण्याची हमी दिली आहे, ज्याला मंत्रिमंडळाने मान्यता दिली आहे. पीएम मोदींच्या या हमीशिवाय अनेक राज्यांतील शेतकऱ्यांनी रब्बी हंगामातील मुख्य पीक गव्हाची पेरणी पूर्ण केली आहे. त्यामुळे अनेक राज्यांतील शेतकरी गव्हाच्या पेरणीत मागे पडत आहेत.

हळद पिकाची खोदाई आणि साफसफाईचा त्रास संपला, या शेतकऱ्याने बनवले खास पॉवर टिलर मशीन

या शेतकऱ्यांना लक्षात घेऊन, कर्नालस्थित इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ व्हीट अँड बार्ली रिसर्च म्हणजेच IIWBR 25 डिसेंबरपर्यंत गव्हाची पेरणी पूर्ण करण्याची योजना आखत आहे. प्रथिनांचा मुख्य स्त्रोत असलेल्या रोटीचे प्रमाण देशातील आणि जगातील मोठ्या लोकसंख्येच्या ताटात पुरेशा प्रमाणात राहावे यासाठी हा संपूर्ण व्यायाम आहे. किंबहुना, गहू उत्पादनाच्या बाबतीत भारत हा जगातील अव्वल देशांपैकी एक आहे.

अवघ्या ५ मिनिटात जाणून घ्या मातीचे आरोग्य, शेतकऱ्यांसाठी खास यंत्र तयार.

भारतात, रब्बी हंगामात गव्हाचे उत्पादन केले जाते, जे देशाच्या 140 कोटी लोकसंख्येला तसेच जगातील अनेक देशांतील नागरिकांचे पोषण करणारे मुख्य अन्न आहे. अर्थात, जगातील अनेक देशांच्या ताटात भारतीय गव्हाची भाकरी हे मुख्य अन्न आहे, मात्र यावेळी रशियन ब्रेड भारतीयांच्या ताटात शिरू शकेल, अशी परिस्थिती देशात निर्माण होत आहे. रशियन ब्रेड म्हणजेच गहू भारताच्या थाळीत आयात करण्याची परिस्थिती निर्माण होत असल्याचे संकेत कोणते आहेत ते आपण समजून घेऊया.

आता फिंगरप्रिंट न देताही आधार बनवता येणार, सरकारने ही नवी सुविधा सुरू केली आहे

गव्हाचा बफर स्टॉक आणि खुल्या बाजारात गव्हाची विक्री

गव्हाचा घसरलेला साठा आणि किमती कमी करण्याच्या उद्देशाने गव्हाची खुल्या बाजारात विक्री यामुळे देशातील गव्हाच्या संकटाकडे लक्ष वेधले जात आहे. वास्तविक, गव्हाच्या बाबतीत भारत जगासमोर एक शक्ती आहे, परंतु गेल्या दोन वर्षांपासून गहू हा भारतासाठी चिंतेचा विषय बनला आहे. मार्च 2022 मध्ये अकाली उष्णतेमुळे गव्हाच्या उत्पादनावर परिणाम झाला होता, त्यानंतर गव्हाची निर्यात थांबली आहे. गतवर्षीही एप्रिलमध्ये झालेल्या पावसामुळे गव्हाच्या उत्पादनावर परिणाम झाला होता. गव्हाचे विक्रमी उत्पादन झाल्याचा दावा सरकार करत असले तरी गेल्या 6 वर्षांपासून गव्हाचा बफर स्टॉक पातळीच्या खालीच आहे.

मातीचे आरोग्य: ब्रिटिश कंपनी भारतातील खराब होत असलेल्या मातीचे आरोग्य सुधारेल, पुसा आणि इफको सहकार्य करतील

नोव्हेंबर महिन्यात गव्हाचा बफर स्टॉक 210 लाख मेट्रिक टन आहे. हा असा काळ आहे जेव्हा गव्हाची सर्वात जास्त गरज असते. आणि हे निवडणुकीचे वर्ष पुढे आहे. अशा परिस्थितीत सरकार दर नियंत्रणात ठेवण्याचा सातत्याने प्रयत्न करत असून, त्याअंतर्गत ते खुल्या बाजारात गहू उपलब्ध करून देत आहे, त्यासाठी बफर स्टॉकचा वापर करायचा आहे. अशा परिस्थितीत गव्हाचा बफर स्टॉक आणखी कमी होऊ शकतो, जो चिंतेचा विषय आहे.

कोल्ड प्रेस्ड ऑइल आणि रिफाइंड ऑइलमध्ये काय फरक आहे? कच्च्या घाण्यापेक्षा किती वेगळे आहे?

पेरणी कमी, एल निनो संकट

गव्हाची पेरणी सुरू असली तरी दुष्काळाने गव्हाच्या पेरणीवर परिणाम केला आहे. प्रत्यक्षात ऑक्टोबरमध्ये सरासरीपेक्षा कमी पावसाची नोंद झाली. त्याचवेळी नोव्हेंबरमध्येही पावसाने जोरदार हजेरी लावली. तर उष्णतेमुळे गव्हाच्या पेरणीवर परिणाम झाला आहे. गेल्या वर्षीच्या तुलनेत डिसेंबरच्या पहिल्या आठवड्यात हे क्षेत्र 4 टक्क्यांनी घटले आहे. गेल्या वर्षीच्या तुलनेत यंदा गव्हाच्या पेरणीखालील क्षेत्र ४ ते ५ टक्के कमी असेल, असा अंदाज आहे. हे वर्ष अल निनोचे वर्ष म्हणून घोषित करण्यात आले आहे. फेब्रुवारीनंतर अल निनोचा प्रभाव अधिक तीव्र होईल, असे मानले जात आहे.

संतप्त शेतकऱ्यांना शांत करण्यासाठी सरकारने घेतला पुढाकार, शेतकऱ्यांकडून 2 लाख टन कांदा खरेदी करणार.

2022 मध्ये मार्चमध्ये प्रचंड उष्णतेमुळे गव्हाच्या उत्पादनावर परिणाम झाला होता. तर एप्रिल 2023 मध्ये अवकाळी पावसाने गव्हाचे नुकसान केले. आता 2024 हे एल निनोचे अधिकृत वर्ष असल्याचे सांगितले जात आहे, अशा परिस्थितीत गव्हाच्या उत्पादनावर परिणाम होण्याची शक्यता आहे.

आयात आणि रशियाकडून काय अपेक्षा करावी याबद्दल बोलणे

सरकारने गव्हाच्या आयातीवर 40 टक्के शुल्क लावले आहे, परंतु गव्हाच्या आघाडीवर ज्याप्रकारे बातम्या येत आहेत ते गव्हाच्या आयातीकडे बोट दाखवत आहेत. पेरणी क्षेत्र घटण्यासोबतच एल निनोमुळे उत्पादनात घट झाल्याचा प्राथमिक अंदाज आहे. देशाला गव्हाच्या संकटातून बाहेर काढण्यासाठी गहू आयात हाच एकमेव पर्याय उपलब्ध आहे. अशा परिस्थितीत रशियाकडून गहू आयात करणे भारतासाठी फायदेशीर ठरेल. गहू उत्पादनात भारतानंतर रशियाचा क्रमांक लागतो. त्यामुळे तो जगातील सर्वात मोठा निर्यातदारही आहे.

पशुपालन: ही डोंगरी गाय एक फायदेशीर सौदा आहे, तूप आणि तिच्या दुधापासून बनवलेले पदार्थ 5500 रुपये किलोने विकले जातात

रशिया-युक्रेनमुळे युरोपियन युनियन रशियाकडून गहू आयात करत नाही. त्यामुळे गेल्या हंगामात रशियात गव्हाचे बंपर उत्पादन झाले. त्याचबरोबर रशियाचे भारतासोबतचे संबंधही चांगले आहेत. अर्थात, आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेत गव्हाला मोठी मागणी आहे, परंतु भारत आपल्या राजनैतिक संबंधांच्या आधारे रशियाकडून कमी किमतीत गहू आयात करू शकतो, जो संभाव्य गव्हाच्या संकटाचा सामना करण्यासाठी उपाय ठरू शकतो.