भुईमूग लागवड आधुनिक तंत्र
शेंगदाणे हे असे पीक आहे की, संपूर्ण शेंगा असूनही ते तेलबिया म्हणून आपली खास ओळख निर्माण करत आहे. यातील गुणसूत्रांची संख्या 2n=4x=40 आहे. मूग शेंगांमध्ये 48-50% चरबी आणि 22-28% प्रथिने असतात.
भुईमुगाची लागवड केल्याने जमिनीची सुपीकताही वाढते. शेतकरी बांधवाने भुईमुगाची आधुनिक शेती केल्यास शेतकऱ्याची जमीन सुधारण्याबरोबरच शेतकऱ्याची आर्थिक स्थितीही सुधारते.
भुईमुगाचा वापर कापड उद्योगात तेलाच्या स्वरूपात आणि लोणी बनवण्यासाठी केला जातो, जेणेकरून शेतकरी बांधवांची आर्थिक स्थितीही सुधारू शकेल.
भुईमुगाच्या आधुनिक लागवडीबद्दल अधिक माहिती खालीलप्रमाणे आहे-
शेंगदाण्याचे बियाणे दर , पेरणीची वेळ आणि पेरणीचे अंतर
ग्राहकांसाठी खुशखबर- खाद्यतेलाच्या दरात मोठी घसरण
शेतकरी बांधवासाठी भुईमूग पेरणीसाठी हेक्टरी 70-80 किलो बियाणे ठेवले जाते. जर शेतकरी बांधवाना भुईमुगाची पेरणी काही विलंबाने करायची असेल तर बियाण्यांचे प्रमाण आवश्यकतेनुसार वाढवावे.
भुईमूग पेरणीची वेळ जूनच्या दुसऱ्या पंधरवड्यापासून जुलैच्या शेवटच्या पंधरवड्यापर्यंत असते . भुईमुगासाठी, रोप ते रोप अंतर 20 सेमी आणि ओळी ते ओळीचे अंतर 30 सेमी आहे.
शेंगदाण्याच्या सुधारित जाती:
टा 64, 28, चंद्र, एम 13, अंबर, चित्रा, जी 201, प्रकाश इ.
शेंगदाण्यातील खतांचे प्रमाण आणि वेळ
भुईमुगाचे चांगले उत्पादन घेण्यासाठी योग्य प्रमाणात पोषकद्रव्ये वेळेत द्यावीत. भुईमूग पिकासाठी 20 किलो नत्र, 30 किलो स्फुरद, 45 किलो पालाश, 200 किलो जिप्सम आणि 4 किलो बोरॅक्स प्रति हेक्टरी वापरावे.
स्फुरदाची मात्रा पूर्ण करण्यासाठी सिंगल सुपर फॉस्फेटचा वापर करावा. सर्व नत्र, स्फुरद व पालाश व अर्धे जिप्सम पेरणीच्या वेळी द्यावे.
निम्मी जिप्सम, उरलेली अर्धी मात्रा आणि बोरॅक्सची संपूर्ण मात्रा पेरणीनंतर सुमारे २२-२३ दिवसांनी द्यावी.
बियाणे पेरण्यापूर्वी बीजप्रक्रिया करणे खूप फायदेशीर आहे. यासाठी 2 ग्रॅम थिरम आणि काबेन्डाझिम 50% पावडर यांचे मिश्रण 2 ग्रॅम प्रति किलो बियाण्यावर प्रक्रिया करावी.
खरीपात पेरणी केलेले शेतकरी संकटात, पावसाची प्रतीक्षा, दुबार पेरणीची भीती
शेंगदाण्यामध्ये बीजप्रक्रिया
या प्रक्रियेनंतर (सुमारे ५-६ तास) म्हणजे पेरणीपूर्वी भुईमूग बियाण्यावरही रायझोबियम कल्चरची प्रक्रिया करावी. हे करण्यासाठी, रायझोबियम कल्चरचे एक पॅकेट 10 किलो बियाणे प्रक्रिया करण्यासाठी पुरेसे आहे.
बियामध्ये कल्चर मिसळण्यासाठी अर्धा लिटर पाण्यात 50 ग्रॅम गूळ मिसळा, रायझोबियम कल्चरच्या संपूर्ण पॅकेटमध्ये 250 ग्रॅम घाला, हे मिश्रण 10 किलो बियाण्यांवर शिंपडा आणि हलक्या हातांनी मिसळा, जेणेकरून एक हलका थर तयार होईल. बियांवर तयार होतो. जा.
हे बियाणे २-३ तास सावलीत वाळवून सकाळी १० वाजेपर्यंत किंवा संध्याकाळी ४ नंतर पेरावे. ज्या शेतात यापूर्वी भुईमुगाची लागवड झालेली नाही अशा शेतात भुईमूग पेरण्यापूर्वी मुगाच्या शेंगांच्या बियांमध्ये रायझोबियम कल्चरने बदल करणे अत्यंत फायदेशीर ठरते.
मान्सून वेळेवर दाखल पण पाऊस ४१ टक्क्यांनी कमी, महाराष्ट्रात खरीप पिकांच्या पेरणीची अवस्था बिकट
सिंचन
भुईमूग लागवडीला प्रामुख्याने कमी सिंचनाची गरज असते, तरीही पाऊस नसल्यास शेंगा व शेंगा तयार करताना दोन पाणी द्यावे.
शेंगदाणे मध्ये तण काढणे
भुईमुगाची पेरणी झाल्यानंतर साधारण 15-20 दिवसांनी पहिली खुरपणी – खुरपणी आणि 30-35 दिवसांनी दुसरी खुरपणी – खुरपणी करणे आवश्यक आहे. पेगिंगच्या अवस्थेत तण काढू नये.
शेंगदाण्यातील तणांचे नियंत्रण
रासायनिक पध्दतीने तणनियंत्रणासाठी 4 लीटर Alaclor 50 ECO वापरावे. 700-800 लिटर पाण्यात द्रावण तयार करून पेरणीनंतर आणि पेरणीनंतर 3-4 दिवसांनी फवारणी करावी.
भुईमूग काढणी व साठवणूक
भुईमुगाच्या कातडीवर शिरा निघून आतील भाग तपकिरी रंगाचा होतो तेव्हा भुईमुगाची अनेकदा काढणी करावी, खोदल्यानंतर सोयाबीन वाळवून साठवून ठेवावे, ओले शेंगदाणे साठवल्यास भुईमूग काळा रंग येतो जो खाण्यायोग्य असतो. आणि बियाण्यांसाठी वापरला जातो.
शेंगदाण्यातील किडींचा प्रतिबंध
पांढरे गिदार, दीमक, केसाळ सुरवंट इत्यादी कीटक भुईमुगाचे खूप नुकसान करतात, त्यांच्या प्रतिबंधासाठी पुढील उपाययोजना कराव्यात –
व्हाईट गियर प्रतिबंध
भुईमुगातील पांढर्‍या गिदाराच्या प्रतिबंधासाठी मोनोक्रोटोफॉस ०.०५% किंवा फेन्थोएट ०.०३% फवारणी पावसाळ्याच्या सुरुवातीला करावी.
पेरणीपूर्वी 3-4 तास अगोदर क्विनालफॉस 25 ईसी 25 मिली प्रति किलो बियाण्यावर प्रक्रिया करून पेरणी करावी.
उभ्या पिकात क्विनालफॉस रसायनाचा वापर 4 लिटर प्रति हेक्टर या प्रमाणात सिंचनाच्या पाण्यासोबत करावा.
दीमक प्रतिबंध
दीमक नियंत्रणासाठी क्लोरपायरीफॉस रसायन @ 4 लिटर प्रति हेक्टर सिंचनाच्या पाण्यासोबत वापरावे.
केसाळ सुरवंट प्रतिबंध
केसाळ सुरवंट किडीचा प्रादुर्भाव 40-45 दिवसांनी दिसून येतो. या किडीच्या नियंत्रणासाठी डायक्लोरव्हास ७६% ईओ एक लिटरमध्ये फवारावे.
शेंगदाणे मध्ये रोग प्रतिबंधक
भुईमूग क्राउन रॉट, डायरूट रॉट, बड नेक्रोसिस आणि भुईमूग टिक्का रोग हे भुईमुगातील अनेक प्रमुख रोग आहेत. ज्यांच्या प्रतिबंधासाठी खालील उपाय करा –
पीनट क्राउन रॅट किंवा डायरूट रॅट
यंदा देशात कापूस लागवड जोमाने, एकट्या तेलंगणात 70 लाख एकरवर पेरणी ?
हे टाळण्यासाठी बियाणे फेरफार करून पेरणी करावी.
बड नेक्रोसिस
हा रोग टाळण्यासाठी शेतकऱ्यांना जूनच्या चौथ्या आठवड्यापूर्वी पेरणी न करण्याचा सल्ला दिला जातो. मात्र, शेतात या रोगाचा प्रादुर्भाव झाला असल्यास डायमेथोएट ३० ईओसीओ एक लिटर.एचओ या रसायनाचा वापर करावा.
भुईमूग रोग
या रोगाच्या प्रतिबंधासाठी आखाती पिकात मॅन्कोझेब 2 किग्रॅ. २-३ फवारणी केल्यास फायदा होतो
