लसणाचे भाव कोसळे शेतकऱ्यांना मिळतोय ५ ते ७ रुपये किलोचा दर, असे उत्पन्न दुप्पट होणार का?
यंदा केवळ कांदा उत्पादक शेतकरीच नाही तर लसूण लागवड करणाऱ्या शेतकऱ्यांनाही फटका बसला आहे. शेतकऱ्यांना आपला माल मोठ्या तोट्यात विकावा लागत आहे. शेतकऱ्यांनी उत्पादन खर्च आणि भावात घट झाल्याने झालेल्या नुकसानीची संपूर्ण माहिती दिली.
भारतीय कृषी संशोधन परिषदेने (ICAR) शेतकऱ्यांचे उत्पन्न दुप्पट आणि त्याहून अधिक करण्याबाबतचा अहवाल प्रसिद्ध केला आहे. यामध्ये देशभरातील 75000 शेतकऱ्यांचे उदाहरण देण्यात आले आहे. हा अहवाल देण्यास टाळाटाळ करणाऱ्या ICAR ने केंद्रीय कृषी मंत्री नरेंद्र सिंह तोमर यांच्या गृहराज्यातही एक टीम पाठवावी, जिथे आजकाल लसूण पिकवणारे शेतकरी त्रस्त आहेत. त्यांना केवळ ५ ते ७ रुपये किलो दराने लसूण विकावा लागत आहे. शेतकऱ्यांचे उत्पन्न दुप्पट करणाऱ्या या टीमने विदिशा येथील करैया घाटातील आकाश पटेल यांना भेटून त्यांच्या शेतीचा हिशोब द्यावा, जे शेती करून प्रचंड नुकसानीत आहेत. त्यांच्यासारख्या हजारो शेतकर्‍यांना लसणाला योग्य भाव मिळत नाही.
रशिया आणि इंडोनेशियाने उचलले मोठे पाऊल, भारतात खाद्यतेल आणखी स्वस्त होणार
महाराष्ट्रातील कांदा उत्पादक शेतकरी कमी दराच्या प्रभावातून अद्याप सावरले नव्हते, की मध्य प्रदेशातील लसूण उत्पादकांमध्ये नाराजी पसरली आहे. त्यांचा खर्चही भरून निघत नाही. उत्पन्न दुप्पट करण्याची चर्चा तर दूरच आहे. दहा बिघामध्ये लसूण पिकवणारे शेतकरी आकाश बघेल यांनी सांगितले की, आम्हाला तो 8 रुपयांना विकावा लागतो, ज्याला प्रतिकिलो 100 ते 120 रुपये खर्च येतो. पुढच्या वर्षी 50 बिघ्यात लसणाची लागवड करेन असे मला वाटले होते, पण आता भावाची परिस्थिती पाहून त्याची लागवड न करण्याचा निर्णय घेतला आहे.
शेतकऱ्यांसाठीच्या या टॉप 5 सरकारी योजना
लसूण लागवड खाते
बघेल यांनी सांगितले की , दहा बिघ्यांच्या शेतीमध्ये मेहनत घेऊन साडेतीन ते चार लाख रुपये खर्च येतो. साधारणत: एका बिघामध्ये 20 क्विंटल उत्पादन घेतले जाते, मात्र यावर्षी केवळ 14 ते 15 क्विंटलच उत्पादन झाले आहे. कारण पीक अवकाळी पावसाच्या तडाख्यात होते. आधी निसर्गाने शेतकऱ्यांना दुखावले आणि पीक तयार झाल्यावर सरकारी धोरणांनी योग्य ते काम केले. त्याची किंमत किमान 8 ते 12 हजार रुपये प्रतिक्विंटल राहिल्यास शेतकऱ्यांना फायदा होईल. मात्र आम्ही 500 ते 800 रुपये दराने विक्री करत आहोत.
नुकसानीचा अंदाज लावा
दहा बिघामध्ये 150 क्विंटल लसणाचे उत्पादन झाले. जे 800 रुपयांवरून 1,20,000 रुपयांवर गेले. अशा स्थितीत तुम्हीच नुकसानीचा अंदाज घ्यावा. उत्पन्न वाढवण्याची आणि दुप्पट करण्याची चर्चा सोडा. त्यामुळे काही शेतकऱ्यांनी त्यांच्या शेतात ट्रॅक्टर फिरवला . प्रत्येकाकडे स्टोरेजची तरतूद नाही. त्यामुळे शेतकऱ्यांना तोट्यात पीक विकावे लागत आहे. काळजी घ्यायला कोणी नाही. सरकारने लसूणही एमएसपीच्या कक्षेत आणले. शास्त्रोक्त पद्धतीने खर्चावर नफा ठरवून त्याची किमान किंमत निश्चित करा आणि खरेदीची हमी द्या, अन्यथा शेतकरी देशोधडीला लागतील.
लसणाचा ट्रक 75,000 ला विकला, 32,000 रुपये भाड्याने
रायसेन जिल्ह्यातील शेतकरी राजेश कुमार धाकड यांनी सांगितले की त्यांनी 7 एकरमध्ये लसणाची लागवड केली होती आणि सध्या त्यांचे 5 लाख रुपयांचे नुकसान झाले आहे. रायसेन येथून एक ट्रक लसूण घेऊन नीमच विकण्यासाठी गेला होता. एकूण विक्री रु. 75,000 होती. त्यापैकी ट्रकसाठी 32 हजार रुपये आकारण्यात आले.
धाकड यांनी सांगितले की, 350 रुपये प्रति क्विंटल म्हणजेच 3.5 रुपये किलो दराने लसूण विकला आहे. जेवढा लसूण विकला गेला नाही तेवढा तो बाजारात सोडून गेला होता. कारण त्याला परत आणण्याचं भाडंही आम्हाला भारी पडलं असतं. व्यापारी आणि सरकारी अधिकाऱ्यांच्या संगनमताने शेतकरी पिसाळत आहे. लसूणही एमएसपीच्या कक्षेत आणावा, अन्यथा शेतकऱ्यांना नुकसानाशिवाय काहीही मिळणार नाही.
गायीची ही जात ५० ते ७० लिटर दूध देते – जाणून घ्या संपूर्ण माहिती
हे कमी किंमतीचे कारण आहे का?
लसणाची निर्यात होत नसल्याने भाव एवढ्या खाली आल्याचे शेतकऱ्यांचे म्हणणे आहे. परंतु केंद्रीय कृषी मंत्रालयाच्या आकडेवारीवरून असे दिसून येते की, यंदा पेरणी आणि उत्पादन या दोन्हीत मोठी झेप आहे. अशा परिस्थितीत जास्त आवक झाल्यामुळे अशी समस्या उद्भवू शकते. 2020-21 मध्ये देशात 3,92,000 हेक्टर क्षेत्रात लसणाची लागवड झाली. जे 2021-22 मध्ये 4,01,000 हेक्टरपर्यंत वाढले. म्हणजेच 9000 हेक्टरची विक्रमी वाढ झाली आहे.
उत्पादनाबद्दल बोलायचे झाले तर वर्षभरातच त्यात ८७,००० मेट्रिक टनांची वाढ झाली आहे. 2020-21 मध्ये 31,90,000 मेट्रिक टन लसणाचे उत्पादन झाले. तर 2021-22 मध्ये 32,77,000 मेट्रिक टन उत्पादन झाले आहे. अशा स्थितीत मंडईतील आवक वाढली आहे. किमतीत घसरण होण्याचे हे देखील एक कारण असू शकते.
शेतकऱ्यांमुळे कांद्याचे भाव पडले ? केंद्राचा तर्क आणि सरकारी आकडेवारी, समजून घ्या संपूर्ण प्रकरण
बियाणे 160 रुपये किलोने विकत घेतले गेले, उत्पादन 8 रुपयांना विकले गेले
बघेल यांनी सांगितले की, गेल्या वर्षी त्यांनी 120 रुपये किलो दराने लसूण विकला होता. यंदाही 10 ते 12 हजार रुपये प्रतिक्विंटल दर मिळण्याचा अंदाज होता. उज्जैन येथून 16,000 रुपये प्रति क्विंटल दराने 10 क्विंटल बियाणे खरेदी करून त्याची लागवड करण्यात आली. परंतु, यंदा बियाण्यांचा दर निघाला नाही. मेहनतही वाया गेली. बघेल सांगतात की, निर्यात न झाल्यामुळे भाव इतके खाली आले आहेत. दुसरीकडे किसान महापंचायतचे राष्ट्रीय अध्यक्ष रामपाल जाट यांनीही निर्यात न झाल्यामुळे यंदा लसूण उत्पादक शेतकऱ्यांचे मोठे नुकसान होत असल्याचे म्हटले आहे.
