गुरांचे वंध्यत्वाचे आजार: गाई-म्हशींना माज न आल्यास वेळ वाया घालवू नका, पशुपालकांनी उचलावी ही महत्त्वाची पावले, वाचा सविस्तर.
देशभरातील सुमारे ३० टक्के दुभत्या जनावरांमध्ये वंध्यत्वाची समस्या दिसून येत असल्याचा दावा प्राणीतज्ज्ञांनी केला आहे. पण हेही खरे आहे की छोट्या छोट्या गोष्टींवर काम करून वंध्यत्वाची समस्या पूर्णपणे दूर केली जाऊ शकते. गुरू अंगद देव पशुवैद्यकीय आणि प्राणी विज्ञान विद्यापीठ (गडवासू), लुधियाना येथील शास्त्रज्ञ वंध्यत्व उपचार परवडण्याजोगे कसे करता येतील यावर सतत संशोधन करत आहेत.
गायी, म्हैस किंवा मेंढ्या-मेंढ्या असोत, सर्वांचे अर्थशास्त्र त्यांच्या माजावर येण्यावर अवलंबून असते. जितक्या लवकर ते उष्णतेत येतात तितका नफा जास्त आणि खर्च कमी. कारण जोपर्यंत गाय किंवा म्हैस माजावर येत नाही तोपर्यंत ती गर्भवती होत नाही. आणि जर ती गर्भवती नसेल तर ती मुलाला जन्म देणार नाही. आणि गायी आणि म्हशींचे दूध उत्पादन फक्त त्यांच्या मुलाला जन्म देण्यावर अवलंबून असते. त्याचप्रमाणे शेळ्या-मेंढ्या माजावर आल्याशिवाय त्यांना मूल होत नाही आणि गुरेढोरे पाळणाऱ्याला मुलापासूनच नफा मिळतो. पशुतज्ज्ञांच्या मते, गायी आणि म्हशींना उष्णता यायला वेळ लागतो त्यामुळे पशुपालकांचा खर्च वाढतो.
पॉलीकल्चर तंत्राने मत्स्यपालन करा, माशांचे वजन झपाट्याने वाढेल.
अशा गाई-म्हशींमुळे पशुपालकांचा नफा कमी होतो. कारण दोन ते अडीच वर्षांची म्हैसही दूध देणाऱ्या म्हशीइतकेच खातात. गायी-म्हशींचे वेळेवर माज येणे हे पशुपालकांच्या नफ्याच्या दृष्टीने अत्यंत महत्त्वाचे असल्याचे जाणकार सांगतात. म्हशी दोन ते अडीच वर्षांची होऊनही माजावर येत नसेल तर तातडीने पशुवैद्यकाचा सल्ला घेऊन उपचार सुरू करावेत. वंध्यत्व ही मोठी समस्या असली तरी पशुपालकांनी थोडे सतर्क झाले तर गाई-म्हशींचे वंध्यत्व दूर होऊ शकते.
यंदा सोयाबीनचे क्षेत्र घटू शकते, मका, कडधान्य लागवडीकडे शेतकऱ्यांचा कल
वंध्यत्वावर वेळेवर उपचार हाच एकमेव उपाय आहे.
डॉ. मृगांक होनपारखे, CAFT चे संचालक आणि प्राणी तज्ज्ञ यांच्या मते, “Advanced Insights on Theriogenology to Ameliorate Reproductive Health of Domestic Animals” या विषयांवर पशुपालकांसाठी जागरूकता कार्यक्रम राबविला जातो आपल्या जनावरांना वंध्यत्वाचा त्रास होऊ नये असे त्यांना वाटत असेल तर त्यांनी सर्वप्रथम वंध्यत्वावर उपचार करवून घेण्यास उशीर करू नये कारण वंध्यत्व जितके जुने असेल तितके उपचार करताना समस्या वाढत जाईल.
त्यामुळे जनावरांची योग्य वेळी तपासणी करून घ्या. जर म्हशी दोन ते अडीच वर्षांची असेल आणि माजावर आली नसेल तर जास्तीत जास्त दोन ते तीन महिने थांबावे. तरीही म्हशी माजावर येत नसेल तर ताबडतोब आपल्या जनावराची तपासणी करून घ्या. तसेच गायीचे आहे. गाय दीड वर्षात माजावर आली नाही तर दोन-तीन महिने वाट पाहून डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.
सोयाबीनची फुले येण्यासाठी त्यात किती झिंक आणि सल्फर मिसळावे, इतर पोषक घटकांचे प्रमाणही जाणून घ्या.
गाय किंवा म्हशीच्या पहिल्या जन्मानंतरही हे लक्षात ठेवा.
डॉ. मृगांक सांगतात की, काही वेळा असे घडते की, मुलाला जन्म दिल्यानंतरही प्राणी वंध्यत्वाची तक्रार करतात. त्यामुळे गाय किंवा म्हशीने एकदा मुलाला जन्म दिल्यास पुन्हा गाभण राहण्यास उशीर करू नये. पहिल्या लग्नानंतर साधारणपणे दोन महिन्यांचे अंतर ठेवले जाते. पण हा फरक जास्त ठेवू नका. जेवढे अंतर जास्त तेवढे वंध्यत्वाच्या समस्या वाढण्याची शक्यता जास्त असते.
माजावर येऊनही गाय किंवा म्हशी गाभण राहिल्या नाहीत तर त्यांच्यावर घरीच उपचार करा.
पोक्का रोग: उसामध्ये पोक्का रोगाचा प्रसार होतोय, त्याची लक्षणे आणि प्रतिबंधात्मक उपाय जाणून घ्या.
भारतातील सर्वाधिक पगार देणाऱ्या टॉप 10 सरकारी नोकऱ्या.
