बायोमास पेलेट मशीन पिकाच्या कचऱ्यापासून इंधन बनवते
आम्ही अशा मशीनबद्दल सांगत आहोत जे कोणत्याही प्रकारच्या पिकाच्या अवशेषांना घन इंधन गोळ्यांमध्ये रूपांतरित करते. बायोमास पेलेट्स मशिनपासून बनवलेल्या या इंधन गोळ्यांना बाजारात चांगली किंमत मिळते आणि शेतकऱ्यांना चांगले उत्पन्न मिळते
एका आकडेवारीनुसार, जगभरातील धान्य पिकांमधून दरवर्षी सुमारे १.५ गिगा टन पेंढा तयार होतो. दरवर्षी एवढ्या मोठ्या प्रमाणात पिकांचे अवशेष काढून टाकणे हे खरोखरच खूप आव्हानात्मक काम आहे. भारतातही शेतकरी केवळ भुसभुशीतच नव्हे तर इतर पिकांच्या अवशेषांच्या विल्हेवाट लावण्याबाबत कोणतेही ठोस व्यवस्थापन करू शकत नाहीत. म्हणूनच, किसान-टेकच्या या मालिकेत आज आम्ही तुम्हाला अशा मशीनबद्दल सांगणार आहोत ज्याद्वारे पिकाचा उर्वरित कचरा इंधनाच्या गोळ्यांमध्ये म्हणजेच बायोमास पेलेट्समध्ये बदलला जातो. बायोमास पेलेट्स आणि त्याच्या मशीनच्या फायद्यांबद्दल आम्ही तुम्हाला तपशीलवार सांगू.
केसीसी (KCC) तयार होत नसल्यास शेतकऱ्यांनी तक्रार कुठे करावी? या 4 मुद्यांमधील उत्तर जाणून घ्या
बायोमास पेलेट्स म्हणजे काय?
बायोमास पेलेट्स मशीनबद्दल जाणून घेण्यापूर्वी, बायोमास पेलेट्स म्हणजे काय हे समजून घेणे आवश्यक आहे. खरं तर, जेव्हा कोणत्याही पिकाचा पेंढा, देठ आणि पेंढा उच्च दाबाने संकुचित केला जातो तेव्हा ते पिकाच्या अवशेषांच्या लहान गोळ्या तयार करतात. पिकाच्या कचऱ्यापासून बनवलेल्या या गोळ्या घन इंधन म्हणून काम करतात. बायोमास पेलेट्स हे एक प्रकारचे जैव-घन इंधन आहे. सामान्यतः बायोमास गोळ्यांचा व्यास 6-10 मिमी असतो आणि त्याची लांबी 25-30 मिमी असते. बायोमास गोळ्यांना ब्रिकेट्स देखील म्हणतात.
मीठ आणि साखरेत प्लास्टिकची भेसळ, ही धक्कादायक माहिती समोर आली आहे
बायोमास पेलेट्स मशीन म्हणजे काय?
सोप्या शब्दात समजून घेतल्यास, हे यंत्र पिकांच्या अवशेषांना उच्च दाब आणि उच्च तापमानात दाबून लहान घन गोळ्यांमध्ये रूपांतरित करते. या यंत्रापासून गोळ्या तयार करण्यासाठी, कच्च्या मालाची पूर्व-उपचार, पेलेटिंग आणि पोस्ट-ट्रीटमेंट ही तीन महत्त्वाची कामे आहेत. मात्र, यंत्राची किंमत आणि श्रेणीनुसार या तिन्ही प्रक्रिया एकत्र किंवा स्वतंत्रपणे कराव्या लागतील. बहुतेक बायोमास पेलेट मशीन विजेवर चालतात आणि वेगवेगळ्या क्षमता आणि मॉडेलमध्ये येतात.
पावसाळ्यात तुम्हाला फिट ठेवायचे असेल तर ही भाजी खा, तुम्हाला अनेक फायदे होतील
हे यंत्र कसे काम करते?
बायोमास पेलेट्स मशीनमध्ये, बायोमास फीडस्टॉक प्रथम करावे लागते. या प्रक्रियेत प्रथम बायोमास म्हणजेच पिकांचे अवशेष निवडावे लागतात. नंतर त्याचे गाळणे म्हणजे खडे, धातू, माती आणि प्लास्टिक सारख्या वस्तू चाळणीने अवशेषांपासून वेगळे कराव्या लागतात. बायोमासमध्ये जास्त ओलावा असल्यास ते थोडे वाळवून त्याची आर्द्रता 10 ते 15 टक्के कमी करावी लागेल. यानंतर, सर्व बायोमास पीसण्यासाठी मशीनमध्ये टाकले जाते.
आता सर्वात महत्त्वाचे काम होते, ज्याला पेलेटायझेशन म्हणतात. या प्रक्रियेत जमिनीतील पिकांचे अवशेष एका रोलरद्वारे उच्च तापमानात टाकले जातात. हा बायोमास नंतर उच्च दाबाने छिद्र असलेल्या प्लेटमधून जातो. या मशीनमध्ये उच्च दाबाने बायोमासशी घर्षण झाल्यामुळे तापमानही खूप वाढते. यामुळे, बायोमासमध्ये उपस्थित लिग्निन आणि राळ मऊ होतात, ज्यामुळे ते बायोमास तंतूंमधील बंधनकारक घटक म्हणून कार्य करतात. अशा प्रकारे बायोमास गोळ्या तयार होतात.
मशीनची खासियत काय आहे
बायोमास पेलेट्स मशीनचे वैशिष्ट्य म्हणजे त्याद्वारे शेतकरी कोणत्याही प्रकारच्या पिकांच्या अवशेषांपासून गोळ्या तयार करू शकतात. गहू, तांदूळ आणि बार्ली यांच्या देठ आणि भुसापासून या यंत्रामध्ये गोळ्या बनवता येतात. याशिवाय मक्याचे दाणे, त्याचे देठ आणि उसाच्या अवशेषांपासूनही गोळ्या बनवता येतात. जर तुम्ही चांगल्या क्षमतेचे बायोमास पेलेट्स मशीन खरेदी केले असेल तर ते 60 किलो प्रति तास या दराने पेलेट्स बनवू शकते.
‘पुसा गोल्डन’च्या एका रोपातून 350 टोमॅटोचे उत्पादन, उत्पन्न वाढवण्यासाठी अशी लागवड करा
बायोमास गोळ्यांपासून पैसे कमावले जातील
केवळ शेतीतील कचऱ्याची विल्हेवाट लावण्यासाठी शेतकरी ही यंत्रे खरेदी करत नाहीत. किंबहुना त्यापासून बनवलेल्या बायोमास गोळ्यांमधूनही ते मोठी कमाई करत आहेत. बाजारात बायोमास गोळ्यांची किंमत 10 ते 15 रुपये प्रतिकिलो आहे. औष्णिक उर्जा केंद्रांमध्ये बायोमास पेलेट्सपासूनही वीज तयार केली जाते. यामुळेच बायोमास पेलेटला बाजारात एवढी मागणी आहे.
‘पुसा गोल्डन’च्या एका रोपातून 350 टोमॅटोचे उत्पादन, उत्पन्न वाढवण्यासाठी अशी लागवड करा
याशिवाय, या बायोमास गोळ्यांमध्ये अक्षय ऊर्जा असते, ज्यामुळे ते पर्यावरणासाठी देखील चांगले बनतात. बायोमास पेलेट्स अत्यंत ज्वलनशील असतात आणि जळताना त्यामध्ये नगण्य हानिकारक उत्सर्जन होते. या कारणास्तव, खाजगी कारखान्यांमध्ये देखील बायोमास पेलेटची मागणी आहे, कारण बायोमास पेलेट्ससह औद्योगिक बॉयलर चालवताना विजेची मोठी बचत होते. या गोळ्या लाकडाप्रमाणे जळत असल्याने, खेडे आणि शहरांतील सामान्य लोकही हिवाळ्यात जाळण्यासाठी विकत घेऊ शकतात.
किंमत आणि अनुदान
बायोमास पेलेट्स मशीन वेगवेगळ्या क्षमतेनुसार अनेक मॉडेल्समध्ये येतात. त्यामुळे बायोमास पेलेट मशीनची किंमत ६० हजार रुपयांपासून सुरू होऊन साडेचार लाखांपर्यंत जाते. मात्र या मशीनवर केंद्र आणि राज्य सरकारही सबसिडी देत आहेत, ही दिलासादायक बाब आहे. केंद्र सरकार बायोमास पेलेट्सच्या संपूर्ण प्लांटच्या उभारणीच्या एकूण खर्चाच्या 15 टक्के अनुदान म्हणून देते. काही राज्यांमध्ये मशिनवर ५० टक्क्यांपर्यंत सबसिडी दिली जात आहे.
हे पण वाचा-
भेसळयुक्त मीठ घरीच तपासा, आत्ताच हा घरगुती उपाय करून पहा
निर्यात कमी होऊनही कांद्याचे भाव का वाढत आहेत, इथला सगळा खेळ समजून घ्या?
आधार क्रमांकासह PM किसान रुपये 2000 ऑनलाइन कसे तपासायचे?
गाई-म्हशींना गरोदर राहात नाही तर हे लाडू खाऊ द्या, महिन्याभरात गर्भधारणा होईल, दूधही वाढेल
पोस्ट ऑफिसची ही योजना शेतकऱ्यांसाठी सर्वोत्तम, इतक्या महिन्यात पैसे दुप्पट
जनरल डब्यात विना तिकीट पकडल्यास किती भरावा लागेल दंड? घ्या जाणून
