या वर्षाच्या अखेरीस कापसाच्या भावात मोठी घसरण होऊ शकते, अखेर कारण काय?
कापसाचे भाव : बाजारातील जाणकारांचे म्हणणे आहे की, चढे भाव आणि पुरवठ्याअभावी कापसाची मागणी घटली आहे. या वर्षाच्या अखेरीस कापसाचा भाव 30 हजार रुपयांच्या खाली जाऊ शकतो. सध्या 45,500 रुपये प्रति गाठी असा दर आहे.
सध्याची परिस्थिती पाहता देशी-विदेशी बाजारपेठेतील कापसाच्या वाढत्या भावाचा टप्पा संपत असल्याचे दिसत आहे. 2022 च्या अखेरीस, देशांतर्गत बाजारात कापसाची किंमत 30 हजार रुपये प्रति गाठी (1 गाठीमध्ये 170 किलो) च्या खाली येऊ शकते. सध्या त्याचा दर 45,500 रुपयांच्या आसपास आहे. त्याच वेळी, विदेशी बाजारपेठेतील कापसाच्या डिसेंबरच्या फ्युचर्सची किंमत म्हणजे ICE (इंटरकॉन्टिनेंटल एक्सचेंज) प्रति पौंड 80 सेंटच्या खाली येण्याची अपेक्षा आहे. तरूण सत्संगी, सहाय्यक महाव्यवस्थापक (कमोडिटी रिसर्च), ओरिगो ई-मंडी यांच्या मते, मागणीत तीव्र घसरण, मजबूत डॉलर, जागतिक मंदीची भीती आणि आगामी पीक चांगल्या येण्याची शक्यता यामुळे किमती घसरण्याचा ट्रेंड आहे. त्याचबरोबर येत्या काही महिन्यांतही किमतींवर दबाव येण्याची शक्यता आहे.
ग्राहकांसाठी खुशखबर- खाद्यतेलाच्या दरात मोठी घसरण
सत्संगी सांगतात की, आम्ही जूनच्या सुरुवातीलाच कापसाचा भाव ४१,८०० ते ४०,००० रुपयांपर्यंत घसरण्याचा अंदाज जाहीर केला होता. त्याच वेळी, त्यात सुधारणा करून, आम्ही या वर्षाच्या अखेरीस 30 हजार रुपयांच्या खाली जाण्याचा अंदाज जारी केला आहे. भारतातील कापसाचे भाव 50,330 रुपये प्रति गाठी या विक्रमी उच्चांकावरून जवळपास 18 टक्क्यांनी घसरले आहेत. ते म्हणतात की मे २०२२ च्या सुरुवातीस, कापसाची अडीच वर्षांची तेजी संपली आणि दोन महिन्यांपेक्षा कमी कालावधीत, गेल्या अकरा-अकरा वर्षात परकीय बाजारात कापसाची किंमत वर्षे 155.95 सेंट प्रति पाउंडच्या विक्रमी उच्चांकावरून 37 टक्क्यांनी होती. खूप तुटलेली आहे.
किंमती कमी होण्याचे कारण
सत्संगी यांच्या मते चढे भाव आणि पुरवठ्याअभावी कापसाची मागणी घटली आहे. ते म्हणाले की कापसाच्या भावात नुकत्याच झालेल्या घसरणीचा संबंध यूएस आणि जागतिक शेअर बाजारातील नुकसानाशी देखील जोडला जात आहे. अमेरिकेच्या अर्थव्यवस्थेच्या दिशेबद्दल चिंता वाढत आहे आणि त्याचा परिणाम कमोडिटी मार्केटवरही होत आहे. याशिवाय, कापसाच्या कमकुवतपणासाठी चीनमधील लॉकडाऊनलाही जबाबदार धरले जात आहे.
खरीपात पेरणी केलेले शेतकरी संकटात, पावसाची प्रतीक्षा, दुबार पेरणीची भीती
चीन हा कापसाचा सर्वात मोठा आयातदार आहे
चीन हा जगातील सर्वात मोठा कापूस आयातदार आहे आणि जागतिक आयातीमध्ये 21 टक्के वाटा आहे. ते म्हणतात की जर जागतिक स्तरावर मंदीची भीती अधिक गडद झाली तर अमेरिकन डॉलरमध्ये तीव्र वाढ होण्याचा धोका वाढेल, कारण अशा परिस्थितीत अधिकाधिक निधी डॉलरसारख्या सुरक्षित गुंतवणुकीकडे वळेल.
कापसाची निर्यात घटली
2021-22 पीक वर्षात मे 2022 पर्यंत भारतातून सुमारे 3.7-3.8 दशलक्ष गाठी कापसाची निर्यात झाली आहे, जी एका वर्षापूर्वी याच कालावधीत 5.8 दशलक्ष गाठी होती. कापसाच्या चढ्या भावामुळे निर्यात आर्थिकदृष्ट्या अव्यवहार्य झाली आहे. तरुण सत्संगी म्हणतात की, २०२०-२१ मधील ७.५ दशलक्ष गाठींच्या तुलनेत यावर्षी भारताची कापूस निर्यात ४.०-४.२ दशलक्ष गाठींवर मर्यादित असू शकते.
कापसाची आयात वाढण्याची अपेक्षा आहे
शुल्कमुक्त आयातीमुळे सप्टेंबरअखेर १५-१६ लाख गाठींचा दिलासा मिळण्याची अपेक्षा आहे. शुल्क हटवल्यानंतर भारतीय व्यापारी आणि गिरण्यांनी 5,00,000 गाठी कापसाची खरेदी केली आहे. 2021-22 साठी एकूण आयात आता 8,00,000 गाठी आहे. 2021-22 साठी एकूण आयात 1.6 दशलक्ष गाठी असेल आणि सप्टेंबर अखेरीस आणखी 8,00,000 गाठींची आयात होण्याची शक्यता आहे. अमेरिका, ब्राझील, ऑस्ट्रेलिया आणि पश्चिम आफ्रिकन देशांतून सर्वाधिक कापूस आयात होतो.
देशात कापसाच्या पेरणीत वाढ अपेक्षित आहे
चालू खरीप हंगामात देशातील कापसाखालील क्षेत्र 4 ते 6 टक्क्यांनी वाढून 125 लाख हेक्टरवर जाण्याचा अंदाज आहे. कारण गेल्या दोन वर्षांपासून शेतकऱ्यांना कापसाचे चांगले पैसे मिळाले आहेत. अलीकडच्या काळात सोयाबीनच्या किमतीत झालेली मोठी घसरण शेतकऱ्यांना कापूस पेरणीचा पर्याय निवडण्यास प्रोत्साहित करेल. हवामान खात्याच्या ताज्या अपडेटनुसार, मध्य महाराष्ट्र, मराठवाडा, विदर्भ, तेलंगणा, गुजरात प्रदेश, सौराष्ट्र आणि कच्छ आणि कर्नाटकमध्ये 30 जून 2022 पर्यंत चांगला पाऊस होईल. हा पाऊस कापूस पेरणीसाठी चांगला असल्याचे त्यांचे म्हणणे आहे.
यंदा देशात कापूस लागवड जोमाने, एकट्या तेलंगणात 70 लाख एकरवर पेरणी ?
अमेरिकेत पेरणी 6 टक्क्यांनी वाढली
यूएस कृषी विभागानुसार, 19 जून 2022 पर्यंत, 2022-23 पीक वर्षासाठी कापसाची पेरणी 96 टक्के पूर्ण झाली आहे. गेल्या वर्षी याच कालावधीत ९५ टक्के पेरणी झाली होती तर पाच वर्षांची सरासरी ९५ टक्के पेरणी झाली होती. 19 जून 2022 पर्यंत कापसाचे वर्गीकरण (फुल येण्याआधीची स्थिती) 22 टक्के आहे, जे मागील वर्षीच्या याच कालावधीपेक्षा 2 टक्के जास्त आहे. USDA द्वारे वास्तविक पेरणीच्या आकडेवारीचा पहिला अंदाज 30 जून रोजी प्रसिद्ध केला जाईल. सध्या 12.23 दशलक्ष एकर पेरणी झाल्याचा अंदाज आहे, जो गेल्या वर्षीच्या तुलनेत 9 टक्क्यांनी जास्त आहे.
