मक्याच्या या जातींमुळे शेतीचे चित्र बदलेल, एक हेक्टरमध्ये 100 क्विंटलपेक्षा जास्त उत्पादन मिळेल
LQMH 1 हा अल्प कालावधीचा परंतु उच्च उत्पन्न देणारा बायो-फोर्टिफाइड संकरित मका आहे, जो उच्च ट्रिप्टोफॅन (0.70%) आणि लाइसिन (3.0%) सामग्रीसह समृद्ध आहे.
शेतकरी कोणत्याही पिकातून चांगले उत्पन्न तेव्हाच मिळवू शकतो जेव्हा त्याचे बंपर उत्पादन होते. सुधारित वाणांचे बियाणे उपलब्ध झाल्यास बंपर उत्पादन मिळू शकते. भारतीय कृषी संशोधन संस्थेने (IIMR) अशा दोन जाती विकसित केल्या आहेत ज्यांचे बंपर उत्पादन होईल. त्याची लागवड करणाऱ्या शेतकऱ्यांना यातून चांगले उत्पन्न मिळेल. अलीकडच्या काळात, सीव्हीआरसी (केंद्रीय विविधता प्रकाशन समिती) मार्फत IIMR कडून मक्याच्या 25 सिंगल क्रॉस हायब्रीड विकसित आणि सोडल्या गेल्या आहेत. DMRH 1308 आणि DMRH 1301 अशी त्यांची नावे आहेत. हे 2018 मध्ये प्रसिद्ध झाले आणि अधिसूचित केले गेले. ज्याने राष्ट्रीय स्तरावर मक्याची उत्पादकता वाढवण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावली आहे.
आयआयएमआर इथेनॉल उत्पादन वाढवण्यासाठी “इथेनॉल उद्योगांच्या पाणलोट क्षेत्रात मका उत्पादन वाढवणे” या प्रकल्पावर काम करत आहे, त्यामुळे शेतकऱ्यांनी जास्त उत्पादन देणाऱ्या मक्याच्या वाणांची लागवड करावी अशी त्यांची इच्छा आहे. शेतकऱ्यांनी मक्याच्या माध्यमातून ऊर्जा देणारे बनले पाहिजे.
संकरित मक्याचे वाण
वाणांबद्दल बोलताना, रब्बी हंगामात लागवडीसाठी संकरित DMRH 1308 ची शिफारस करण्यात आली आहे. 130-150 दिवसांत पक्व होणारा हा उच्च उत्पन्न देणारा रब्बी संकरित मका आहे, ज्यामध्ये आकर्षक पिवळा दाण्यांचा रंग असतो, तुर्चिकमच्या पानांचा तुकडा आणि कोळशाच्या कुजण्याच्या रोगास मध्यम प्रतिकार असतो. गेल्या चार वर्षात, DMRH 1308 ने देशातील DAC मका ब्रीडर बियाण्यांच्या मागणीमध्ये 20.1% (2021), 26.1% (2022), 34.9% (2023) आणि 21.4% (2024) वाटा उचलला आहे.
संकरित DMRH 1308 10 वेगवेगळ्या खाजगी बियाणे कंपन्यांनी संस्थेसोबत सामंजस्य करार करून घेतला आहे. ही संकरित जात शेतकऱ्यांच्या शेतात 7.0 ते 10.5 टन/हेक्टरी उत्पादन देत आहे. म्हणजे हेक्टरी 100 क्विंटलपेक्षा जास्त उत्पादन मिळते. बियाणे साखळीत पुरवलेल्या बियांसाठी किमान गणनेचे मापदंड लक्षात घेता, आतापर्यंत DMRH 1308 ने अंदाजे 7.0 लाख हेक्टर जमीन व्यापली आहे. शिवाय, गेल्या तीन वर्षांत, डीएमआरएच 1308 साठी 17394 क्विंटल संकरित बियाणे देखील राज्य बियाणे महामंडळे, एफपीओ, सहकारी संस्था आणि एसएमई यांच्यासोबत भागीदारी पद्धतीने उत्पादित आणि पुरवले गेले.
दुसरीकडे, DMRH 1301 ची 2018 मध्ये पूर्व उत्तर प्रदेश, बिहार, झारखंड, पश्चिम बंगाल, ओडिशा, राजस्थान, गुजरात, छत्तीसगड आणि मध्य प्रदेशमध्ये रब्बी हंगामाच्या लागवडीसाठी शिफारस करण्यात आली होती. हा आणखी एक मध्यम कालावधीचा संकरित मका आहे. आकर्षक पिवळ्या दाण्यांचा रंग, टर्सिस्कम पानावरील तुषार, कोळशाच्या सडण्याच्या रोगास मध्यम प्रतिकारक असलेली ही उच्च उत्पन्न देणारी जात आहे. या संकराने शेतकऱ्यांच्या शेतातही चांगली कामगिरी केली आहे आणि त्याचे उत्पादन 6.5 ते 10.5 टन/हेक्टर आहे. म्हणजेच, शेतीचा चांगला सराव असेल तर या जातीपासूनही 100 क्विंटल प्रति हेक्टरपेक्षा जास्त उत्पादन मिळू शकते.
एवढे उत्पन्न मक्यापासून मिळणार आहे
रिलीज झाल्यापासून, अंदाजे 3840 किलो DMRH 1301 ब्रीडर बियाणे बियाणे पुरवठा साखळीत प्रवेश केला आहे. बियाणे पुरवठा साखळीत पुरवलेल्या बियांसाठी किमान गणनेचे मापदंड लक्षात घेता, आतापर्यंत DMRH 1301 ने अंदाजे 4.0 लाख हेक्टर जमीन व्यापली आहे. शिवाय, गेल्या 4 वर्षात, DMRH 1301 साठी 8781 क्विंटल हायब्रीड बियाणे देखील राज्य बियाणे महामंडळे, FPOs, सहकारी संस्था आणि SMEs सोबत भागीदारी पद्धतीने उत्पादित आणि पुरवले गेले.
आणखी एक प्रकार LQMH1 हा अल्प कालावधीचा परंतु उच्च उत्पन्न देणारा बायो-फोर्टिफाइड संकरित मका आहे, जो उच्च ट्रिप्टोफॅन (0.70%) आणि लाइसिन (3.0%) सामग्रीने समृद्ध आहे. जम्मू आणि काश्मीर, हिमाचल प्रदेश, उत्तराखंड (डोंगराळ प्रदेश), मेघालय, सिक्कीम, आसाम, त्रिपुरा, नागालँड, मणिपूर आणि अरुणाचल प्रदेश या राज्यांमध्ये 2020 मध्ये खरीप हंगामाच्या लागवडीसाठी या संकरित जातीची शिफारस करण्यात आली आहे. खरीप हंगामात शेतकऱ्यांच्या शेतात त्याचे उत्पादन ६.०-८.० टन/हेक्टर आहे. म्हणजेच प्रति हेक्टरी 80 क्विंटलपर्यंत उत्पादन मिळू शकते. याचे दाणे आकर्षक पिवळे असतात, क्षीण होण्याची टक्केवारी जास्त असते, ते चिलो पार्टेलस, टर्सिस्कम लीफ ब्लाइट, बँडेड लीफ आणि शेथ ब्लाइट रोगांना सहनशील असते. आतापर्यंत सहा खाजगी बियाणे कंपन्यांनी LQMH 1 दत्तक घेतले आहे.
या वाटाण्याच्या वाणांची ऑक्टोबरपर्यंत लागवड करा, बंपर उत्पादनाने भरघोस नफा मिळेल.
ऊस शेती : ऊस पेरणीच्या या खास तंत्रामुळे अधिक उत्पन्न मिळेल, पैशाची दीर्घ प्रतीक्षा संपेल.
इंग्रजीची भीती संपली, आता डॉक्टर आणि इंजिनिअरचा अभ्यास हिंदीत करा
