शेळी-कोंबडी : कोंबडी व शेळी एकत्र पाळल्यास खर्च कमी होऊन नफा वाढतो.
सेंट्रल गोट रिसर्च इन्स्टिट्यूट (CIRG), मथुरा, एकात्मिक शेती प्रणाली (IFS) ला प्रोत्साहन देण्यासोबतच शेळीपालनाच्या प्रशिक्षणातही त्याचा समावेश करत आहे. पशुपालकांना आयएफएस प्रणालीबाबत जागरूक केले जात आहे.
शेळ्या आणि कोंबड्या एकत्र पाळण्याची कल्पना जरी विचित्र वाटत असली तरी हे आम्ही नाही तर शास्त्रज्ञ सांगत आहेत. ते म्हणतात की असे केल्याने नफा वाढतो, खर्चही कमी होतो. आणि दुसरे म्हणजे कोंबड्या आणि शेळ्या एकत्र पाळणे ही काही नवीन गोष्ट नाही. आजही खेड्यापाड्यातील परसातील कोंबड्यांमध्ये हाच प्रकार सुरू आहे. आजही अनेक गावांमध्ये गायी, म्हशी, शेळ्या, कोंबड्या एकत्र पाळल्या जातात. चांगली गोष्ट म्हणजे केंद्रीय शेळी संशोधन संस्था (CIRG), मथुरा हे शेळीपालन प्रशिक्षणादरम्यान कोंबडी-बकरी पालन शिकवत आहे.
शेळीपालन: निळ्या जीभ रोगामुळे शेळ्यांचा मृत्यू होऊ शकतो, प्रतिबंधात्मक उपाय जाणून घ्या
त्याला इंटिग्रेटेड फॉर्मिंग सिस्टम (IFS) असे नाव देण्यात आले आहे. सीआयआरजीची ही पद्धत पाळली तर शेळ्यांसह कोंबड्याही निम्म्या खर्चात अंडी देतील आणि कोंबडीसाठीही तयार होतील. असे केल्याने पशुपालक कमी खर्चात अधिक नफा कमवू शकतील. शेळीचे खत आणि कोंबडीची विष्ठा वापरूनही चारा पूर्णपणे सेंद्रिय पद्धतीने पिकवता येतो.
या झाडांची पाने शेळ्यांसाठी गवतापेक्षा जास्त फायदेशीर आहेत, ती खाल्ल्याने अनेक रोग बरे होतात.
अशा प्रकारे IFS सह कुक्कुटपालन आणि शेळीपालन केले जाते
सीआयआरजीचे संचालक डॉ.मनिष चेतली सांगतात की, IFS अंतर्गत एक खास शेड तयार करण्यात आली आहे. या शेडमध्ये शेळ्या आणि कोंबड्या एकत्र राहतात. दोघांमध्ये अंतर ठेवण्यासाठी मध्ये लोखंडी जाळी बसवली आहे. आता झालं असं की, सकाळी शेळ्या चरायला गेल्यावर जाताच, साफसफाईपूर्वी मधोमध एक लहान जाळीचे गेट उघडले जाते. गेट उघडताच शेळ्यांच्या जागी कोंबड्या येतात. येथे, शेळ्यांसाठी उरलेला चारा जमिनीवर किंवा लोखंडी स्टॉलमध्ये पडला आहे, जो यापुढे शेळ्या खाणार नाहीत. कोंबडी मोठ्या चवीने खातात.
या हिरव्या चाऱ्यामध्ये बरसीम, कडुनिंब, सायकॅमोर, जामुन, पेरू आणि इतर प्रकारचे औषधी वैरण देखील आहे, जे शेळ्यांसाठी अनेक प्रकारच्या रोगांवर फायदेशीर आहे. अशा प्रकारे चारा फेकून द्यायचा आणि कोंबड्या खातात. तज्ज्ञांच्या मते, कोंबड्या एका दिवसात 110 ग्रॅम ते 130 ग्रॅम धान्य खातात. परंतु IFS प्रणालीमुळे धान्याची किंमत 30 ते 40 ग्रॅमने कमी होते.
Weather News : यंदा पाऊस सप्टेंबरपर्यंत कायम राहणार! पिकांच्या काढणीवर परिणाम दिसू शकतो
एका शेळीवर 5 कोंबड्या पाळल्या जातात
CIRG तज्ञांच्या मते, IFS अंतर्गत तुम्ही एका शेळीवर पाच कोंबड्या पाळू शकता. सीआयआरजीने एक एकरच्या आधारे आयएफएसचे नियोजन केले आहे. या योजनेंतर्गत शेळ्यांसोबत कोंबड्यांचे संगोपन करण्यासोबतच शेळ्यांच्या विवाहापासून कंपोस्ट खतही तयार करता येते. शेळ्यांसाठी चारा वाढवण्यासाठी तुम्ही या कंपोस्टचा वापर करू शकता. असे केल्याने तुम्हाला पूर्णपणे सेंद्रिय चारा मिळेल. प्रथिने समृद्ध अझोला देखील पिकवता येतो.
हिरव्या चाऱ्यासाठी ज्वारीची काढणी कधी करावी? मका कापणीचे नियम देखील जाणून घ्या
हायब्रीड बाजरीला कोणते खत द्यावे व त्याचे प्रमाण काय असावे? तपशील वाचा
अशा हवामानात गाई-म्हशींना मोहरीचे तेल द्यावे, दूध उत्पादन वाढेल.
हा ट्रॅक्टर शेतकऱ्यांसाठी उत्तम आहे, किंमतही कमी आहे
जनावरांचे दूध उत्पादन वाढवण्यासाठी CSV-32 हा सर्वोत्तम चारा आहे, अशा प्रकारे त्याची लागवड करता येते.
जन धन योजनेंतर्गत आणखी 3 कोटी खाती उघडली जातील, 66 टक्के खाती ग्रामीण आणि शहरी लोकांची असतील.
लाख प्रयत्न करूनही लग्न होत नाही? हे उपाय केल्यावर लवकरच सनई वाजेल.
