मेंढी आणि बकऱ्यांचे वजन कमी होण्यामागील कारणे
शेतकर्‍यांच्या उत्पन्नाचा दुसरा स्त्रोत पशुपालन आहे, ज्यामध्ये दोन प्रकारचे पशुपालन केले जाते, एक दूध मिळवण्यासाठी आणि दुसरा मांसासाठी. मेंढी किंवा शेळी हे बऱ्याचदा मांसासाठी पाळले जाते. देशभरात मेंढ्या आणि बकरीचे पालन मोठ्या प्रमाणावर केले जाते. हे ग्रामीण भागात रोजगार आणि उत्पन्नाचे मुख्य स्त्रोत आहे. शेळी आणि मेंढीपालन व्यवसायामध्ये जसे संगोपन व व्यवस्थापन याला महत्व आहे. तसेच शेळ्यांचे आरोग्य सुध्दा तितकेच महत्वाचे आहे. मेंढी आणि शेळी यांची कमाई त्यांचे वजन किती आहे यावर अवलंबून असते.मेंढ्या आणि बकऱ्यांमध्ये अनेक प्रकारचे रोग उद्भवतात, ज्यामुळे मेंढी आणि बकरीचे वजन कमी होते.काही जातीच्या शेळ्या या १४ महिन्या मध्ये दोनदा वितात या मुळे अधिक उत्पन्न मिळते.शेळ्यामध्ये दोन पिलांना जन्म देणाची क्षमता अधिक असल्याने अधिक उत्पन्नासाठी फायदेशीर आहे.
मेंढी आणि बकऱ्यांचे वजन कमी होण्यामागील कारणे –
१. साधारणपणे, प्राण्यांच्या गटातील तत्सम व्यवस्थापन त्रुटींमुळे दुर्बल आणि विनम्र प्राण्यांमध्ये शरीराचे वजन कमी होते.
२. मजबूत आणि मोठे प्राणी देखील कमकुवत प्राण्यांच्या अन्न आणि जागेवर त्यांचा हक्क सांगतात. यामुळे आहारामध्ये प्रवेश नाकारला जात असल्याने, असुरक्षित प्राणी अधिक असुरक्षित बनतात.वय, जाती, लिंग, शारीरिक स्थिती इत्यादीनुसार प्राण्यांचे गट करणे नेहमीच योग्य असते.
३. वजन कमी दातांच्या समस्येमुळे देखील होऊ शकते. दात समस्या देखील अन्न चघळण्याच्या किंवा गिळण्याच्या सामान्य प्रक्रियेवर परिणाम करतात.
४. तोंडी रोग जसे की विस्कळीत दात, हिरड्या, जळजळ, पीरियडॉन्टल रोग आणि गिळताना आणि चघळण्यात समस्यामुळे सामान्य चारा सेवनावर परिणाम होतो. या कारणांमुळे जनावरांना पुरेशा अन्नापासून वंचित राहवे लागते.
५. वजन कमी करण्याच्या तपासणीत दात परीक्षण पण महत्त्वाचे असते. दातांचे वाढणे आणि घसले जाणे हे खनिजांची कमतरता किंवा
६. फ्लोरोसिसच्या अतिरेकामुळे होत असते.प्राण्यांच्या तोंडाची तपासणी वेळोवेळी करावी.
७. दातांच्या पृष्ठभागाला खराब करण्यासाठी कॅल्शियम आणि ऑस्मोसिसचा वापर देखील फायदेशीर आहे.खनिज ग्लायकोकॉलेटच्या कमतरतेमुळे रोग देखील होऊ शकतात.
८. कोबाल्ट, कॉपर आणि सेलेनियम हे आवश्यक सूक्ष्म पोषक घटक आहेत. त्यांच्या कमतरतेमुळे किंवा असंतुलनामुळे, प्राणी वेगवेगळ्या प्रकारे वजन कमी करतात.
९. कोबाल्टची कमतरता शरीराच्या वजनात वाढ थांबवते. कोबाल्ट नैसर्गिकरित्या जास्त पर्जन्यमान, लिंचिंग, उच्च पीएच, मॅंगनीज जास्त, कोरडी माती, वालुकामय किनारपट्टी माती इत्यादींमध्ये कमी प्रमाणात आढळतो.
१०. त्याचप्रमाणे कापूर नसल्यामुळे कोकऱ्याची वाढ कमी होते किंवा मृत्यूही होतो. यामुळे पशुधन मालकांचे खूप नुकसान झाले आहे.
११. सेलेनियम हे मेंढीपालन आणि शेळीपालन मध्ये एक महत्वाचा घटक आहे.त्याच्या कमतरतेमुळे, मादी प्राण्यांमध्ये गर्भपात आणि प्रजननक्षमतेची समस्या खूपच वाढते, ज्यामुळे पैसे असलेले कोकरे जन्माला येतात किंवा कमकुवत होतात. त्यांचा विकास देखील रोखला जातो, अचानक मृत्यूची समस्या जिवंत असलेल्या कोकऱ्यांमध्ये अधिक दिसून येते. याला श्वेत स्नायू रोग म्हणतात. या समस्यांचे निदान करण्यासाठी, जनावरांना खनिज मिशन पावडर योग्य प्रमाणात दिले पाहिजे.
१२. पारायक्ष्मा (जोन्स रोग) हा मेंढ्या आणि शेळ्यांचा जुनाट आजार आहे. वजन कमी करण्याच्या समस्येसाठी ते थेट जबाबदार आहे.
१३. वजन कमी होणे, स्नायूंचे प्रमाण कमी होणे, योग्य प्रमाणात खाद्य खाल्ल्यानंतरही संक्रमित प्राण्याच्या जबड्यांखाली पाणी जमा होणे, अशक्तपणा, लोकर कमी होणे, हगवण लागणे आदीचे लक्षणे दिसतात.
१४. मेंढी आणि बकऱ्यांच्या पायाला लंगडीपणा ही एक गंभीर समस्या आहे.
१५. हा रोग एका प्राण्यापासून दुसऱ्या प्राण्यामध्ये पसरतो आणि वजन कमी करत असतो.
१६. खुरांना मऊ करणे किंवा जास्त ओले करणे देखील या रोगाचे मुख्य कारण असू शकते.
जर मेंढी आणि बकरी यांच्यावर तुमचा उदरनिर्वाह होत असेल तर तुम्हाला त्यांच्यात काही बदल जाणून आले की लगेचच पशू वैद्यकाकडे त्यांना न्या.
