स्वातंत्र्याची 75 वर्षे: 1970 मध्ये सुरू झाली श्वेतक्रांती, देश झाला दूध उत्पादनात अव्वल

1970 मध्ये देशात श्वेतक्रांती सुरू झाली. स्वातंत्र्यानंतर देशाच्या ग्रामीण भागाच्या विकासासाठी श्वेतक्रांती अत्यंत महत्त्वाची ठरली. त्यासाठी नॅशनल डेअरी डेव्हलपमेंट बोर्ड सुरू करण्यात आले, ही क्रांती 1996 पर्यंत चालली.

स्वातंत्र्यानंतर देशात दोन क्रांती झाल्या, पहिली हरित क्रांती आणि दुसरी श्वेतक्रांती.त्या साध्य केल्या. 1970 मध्ये देशात श्वेतक्रांती सुरू झाली. स्वातंत्र्यानंतर देशाच्या ग्रामीण भागाच्या विकासासाठी श्वेतक्रांती अत्यंत महत्त्वाची ठरली. त्यासाठी राष्ट्रीय दुग्धविकास मंडळ सुरू करण्यात आले. वर्गीस कुरियन यांच्याकडे श्वेतक्रांतीची जबाबदारी देण्यात आली होती. म्हणूनच त्यांना श्वेतक्रांतीचे जनकही म्हटले जाते. श्वेतक्रांती 1970 ते 1996 पर्यंत चालली. यामध्ये एकूण 3 टप्पे होते. या काळात भारत जगातील सर्वात मोठा दूध उत्पादक देश बनला. वर्गीस कुरियन यांनी 33 वर्षे राष्ट्रीय दुग्ध विकास मंडळाचे अध्यक्ष म्हणून काम पाहिले.

सरकारी शिष्यवृत्ती: सक्शम कॅश स्कॉलरशिपसाठी अर्ज सुरू, विध्यार्थ्यांना दरमहा मिळतील 24000 रुपये

भारतात श्वेतक्रांती कशी सुरू झाली

स्वातंत्र्यानंतर भारतात दुधाचे उत्पादन खूपच कमी होते. 1960 पर्यंत भारतात दुधाचा वापर 20 दशलक्ष टन होता. ती वाढवण्यासाठी तत्कालीन पंतप्रधान लाल बहादूर शास्त्री यांनी श्वेतक्रांतीची पायाभरणी केली. त्यामुळे श्वेतक्रांतीतून दुग्धव्यवसाय क्षेत्रात बदलाची गरज भासू लागली आणि त्यानंतर भारत दूध उत्पादनात स्वयंपूर्ण झाला. या अंतर्गत जुलै 1970 मध्ये संयुक्त राष्ट्र विकास कार्यक्रम आणि अन्न आणि कृषी तांत्रिक सहाय्यकांमध्ये ऑपरेशन फ्लड सुरू करण्यात आले. दुग्धोत्पादनात झालेल्या प्रगतीमुळे 2011 पर्यंत देशात हा वापर आता 12.2 कोटींवर पोहोचला आहे.

जूनमध्ये दुष्काळ, जुलै-ऑगस्टमध्ये अतिवृष्टी शेतकऱ्यांचे गणित बिघडले,सरकारने विलंब न लावता भरपाई द्यावी

भारतातील श्वेतक्रांतीचा इतिहास

भारतातील श्वेतक्रांती ऑपरेशन फ्लड म्हणून ओळखली जाते. हे 1970 मध्ये लाँच केले गेले. हे भारतातील राष्ट्रीय दुग्ध विकास मंडळाने सुरू केले होते, नंतर हा कार्यक्रम जगातील सर्वात मोठा डेअरी कार्यक्रम ठरला. ऑपरेशन फ्लडला अनुदान मिळावे म्हणून डॉ. वर्गीस कुरियन यांनी इंडियन डेअरी कॉर्पोरेशनची स्थापना केली. या योजनेद्वारे सुरुवातीला 22000 टन दूध उत्पादन झाले, जे नंतर 1989 पर्यंत 140,000 टनांवर पोहोचले.

बीन्स लागवड: या शेतीतून मिळणार 5 लाखांचा निव्वळ नफा, 80 दिवसात 150 क्विंटल उत्पादन

पांढर्‍या क्रांतीचे टप्पे

1970 पासून भारतात श्वेतक्रांती सुरू झाली. त्याच वेळी, एकूण तीन टप्पे निश्चित केले गेले जे खालीलप्रमाणे आहेत.

1- पहिला टप्पा जुलै 1970 पासून सुरू झाला जो 1980 पर्यंत चालला. त्याचे उद्दिष्ट 10 राज्यांमध्ये 18 दुग्ध बियाणे लावण्याचे होते, ज्यामध्ये चारही प्रमुख महानगरे समाविष्ट होती.

2- दुसरा टप्पा 1981 ते 1985 पर्यंत चालला, त्याचा उद्देश कर्नाटक, राजस्थान, मध्य प्रदेश या राज्यांमध्ये डेअरी विकास कार्यक्रम चालवणे हा होता. या टप्प्याच्या शेवटी 136 दुधाचे शेड बांधण्यात आले.

3- तिसरा टप्पा 1986 पासून सुरू झाला जो 1996 पर्यंत चालला. या अंतर्गत श्वेतक्रांतीला देशात अधिक बळ मिळाले. या टप्प्यात 30000 नवीन दुग्ध सहकारी संस्था जोडल्या गेल्या. दूध बियांची संख्या 173 वर पोहोचली. यामध्ये महिला सभासदांचा सहभाग वाढू लागला, त्यानंतर 1995 मध्ये महिला दुग्ध सहकारी नेतृत्व कार्यक्रमही पायलट प्रोजेक्ट म्हणून सुरू करण्यात आला.

जगदीप धनखर बनले देशाचे १४ वे उपराष्ट्रपती, राष्ट्रपती द्रौपदी मुर्मू यांनी दिली शपथ

भाव कोसळूनही कापूस लागवड का वाढत आहे, काय म्हणतात तज्ज्ञ, कसा असेल भाव