हा कसला खेळ आहे : उद्योगांना गहू स्वस्त मिळाला, शेतकऱ्यांचे नुकसान झाले आणि ग्राहकांना भाव वाढला!

गव्हाचा भाव: खुल्या बाजार विक्री योजनेंतर्गत 80 लाख टनांहून अधिक स्वस्त गहू मिलर्स आणि सहकारी संस्थांना विकला गेला असला तरी, गव्हाच्या घाऊक, मंडी आणि किरकोळ किमती गेल्या वर्षीच्या तुलनेत वाढल्या आहेत. प्रश्न असा आहे की, असे कोणते धोरण आहे ज्यामुळे शेतकरी आणि ग्राहक त्रस्त झाले आहेत.

गव्हाशी काय खेळ चाललाय? गहू पिकवणारे शेतकरी आणि ग्राहक दोघेही काही षड्यंत्राला बळी पडत आहेत का? गव्हाच्या आघाडीवर देशातील सर्वसामान्य ग्राहक आणि शेतकऱ्यांना खिसा का कापावा लागत आहे? उदाहरणार्थ, देशातील लोकसंख्येच्या ताटात ब्रेडची किंमत का वाढली आहे? तेही, केंद्र सरकारने खुल्या बाजार विक्री योजनेंतर्गत गहू उद्योगाला स्वस्त पीठ उपलब्ध करून दिले, म्हणजे OMSS, दुसरीकडे, यामुळे गहू शेतकऱ्यांना त्यांच्या उत्पादनासाठी तुलनेने कमी भाव मिळाला. शेतकऱ्यांना नुकसान सहन करावे लागले. असे असतानाही बाजारात गव्हाचे भाव वाढले असून, त्यामुळे सर्वसामान्यांना भाकरी महाग झाली आहे.

नॅनो युरिया, केंद्राने मंजूर केलेल्या नॅनो झिंक आणि नॅनो कॉपरवर सुरू असलेल्या वादाच्या पार्श्वभूमीवर इफकोचा मोठा दावा

गव्हाचे भरघोस उत्पादन होत असतानाही त्याची किंमत किमान आधारभूत किमतीच्या (एमएसपी) खाली नाही. ही शेतकऱ्यांसाठी चांगली गोष्ट आहे पण ग्राहकांसाठी नाही. केंद्रीय कृषी मंत्रालयाच्या अहवालात असे सांगण्यात आले आहे की, गेल्या वर्षीच्या मार्चच्या तुलनेत या वर्षी म्हणजे मार्च २०२४ मध्ये गव्हाच्या किमतीत लक्षणीय वाढ झाली आहे. घाऊक किमतीत ४.५८ टक्के, मंडीच्या किमतीत ८.७६ टक्के आणि किरकोळ किमतीत ४.९७ टक्क्यांनी वाढ झाली आहे. म्हणजे गेल्या वर्षीपासून गहू महाग झाल्याचे सरकारच मान्य करते. 8 फेब्रुवारीपर्यंत महागाई कमी करण्याच्या नावाखाली सरकारने 80.04 लाख मेट्रिक टन गहू खाजगी आणि सहकारी क्षेत्राला OMSS अंतर्गत अत्यंत सवलतीच्या दरात विकला असताना गव्हाच्या दराची ही स्थिती आहे.

बार्ली वाण: हुललेस बार्लीच्या या जातीमुळे शेतकरी श्रीमंत होतो, भरपूर उत्पादन मिळतं

स्वस्त गहू कोणाला मिळाला?

खुल्या बाजारात दर 3000 रुपये असताना OMSS अंतर्गत केवळ 2150 रुपये प्रति क्विंटल या सवलतीच्या दराने गहू विकला जात होता. येथे हे लक्षात घेतले पाहिजे की सामान्य ग्राहकांना OMSS अंतर्गत स्वस्त गहू मिळत नाही. उलट महागाई कमी करण्याचे कागद फाडून मोठमोठे रोलर फ्लोअर मिलर्स आणि काही सरकारी संस्थांना स्वस्तात गहू दिला जातो. दरम्यान, चिंतेची बाब म्हणजे 2017 नंतर मार्च 2024 मध्ये सरकारकडे सर्वात कमी गव्हाचा साठा आहे. आता अधिकाधिक गहू खरेदी करण्याचे आव्हान सरकारसमोर आहे. गेल्या दोन वर्षांपासून सरकारला एमएसपीवर गहू खरेदीचे लक्ष्य गाठता आलेले नाही.

मराठवाड्यातील शेतकऱ्यांनी वाढवली सरकारची चिंता, उघड घोषणा – सोयाबीनला भाव मिळाला नाही तर मतही नाही.

महागाई कोण वाढवत आहे?

सरकार करदात्यांच्या पैशाने बफर स्टॉकसाठी गहू खरेदी करते. सरकारसाठी गव्हाची आर्थिक किंमत अंदाजे 30 रुपये प्रति किलो आहे. एवढा पैसा खर्च करून महागाई कमी करण्याच्या नावाखाली 2150 रुपये प्रतिक्विंटल दराने गिरणीधारकांना दिला. पण त्याचा परिणाम काय झाला, हे खुद्द कृषी मंत्रालयाचा अहवाल सांगतो. एवढेच नाही तर 13 मे 2022 पासून गव्हाची निर्यातही बंद आहे. अशा स्थितीत मोठा प्रश्न निर्माण होत आहे की, एवढे सगळे होऊनही गव्हाची महागाई कोण वाढवत आहे?

बायो फोर्टिफाइड गहू: बायो फोर्टिफाइड गव्हाचे फायदे मुबलक आहेत, उत्पादन इतके आहे की गोदाम भरून जाईल.

गहू आणि मैद्याच्या घाऊक भावात वाढ झाली आहे

केंद्रीय कृषी मंत्रालयाने तयार केलेल्या या अहवालात असे म्हटले आहे की, मार्च 2024 पर्यंत गव्हाची मासिक अखिल भारतीय सरासरी घाऊक किंमत 2987.42 रुपये प्रति क्विंटल होती, जी गेल्या वर्षीच्या याच महिन्याच्या तुलनेत 4.82 टक्के अधिक आहे. मार्च 2024 पर्यंत, गव्हाच्या पिठाची मासिक अखिल भारतीय सरासरी घाऊक किंमत 3393.14 रुपये प्रति क्विंटल होती, जी मागील वर्षीच्या याच महिन्यातील किंमतीपेक्षा 4.58 टक्के जास्त आहे.

पेरणीपूर्वी टोमॅटो बिया पाण्यात भिजवणे आवश्यक आहे का? तज्ञ काय म्हणतात

बाजार आणि किरकोळ किंमती

मार्च 2024 साठी गव्हाचा घाऊक बाजार भाव 2408.47 रुपये प्रति क्विंटल होता, जो गेल्या वर्षीच्या मार्च 2023 पेक्षा 8.76 टक्के अधिक आहे. या किमती 2125 रुपये प्रति क्विंटलच्या एमएसपीपेक्षा 13.34 टक्के जास्त आहेत. त्याचप्रमाणे, मार्च 2024 पर्यंत, गव्हाची मासिक सरासरी किरकोळ किंमत 3369.39 रुपये प्रति क्विंटल होती, जी मागील वर्षीच्या याच महिन्याच्या तुलनेत 4.61 टक्के अधिक आहे. मार्च 2024 पर्यंत, गव्हाच्या पिठाची मासिक सरासरी किरकोळ किंमत 3891.03 रुपये प्रति क्विंटल होती, जी मागील वर्षीच्या याच महिन्याच्या तुलनेत 4.97 टक्के जास्त आहे.

भातामध्ये खोडकिडीचा प्रादुर्भाव झाल्यास शेतकऱ्यांनी या देशी उपायाचा अवलंब करावा

कोणाला दिलासा मिळणार?

तूर्तास, गव्हाच्या बंपर उत्पादनाच्या अपेक्षेने सरकार यावर्षी पुरेसा गहू खरेदी करू शकेल का हे पाहणे बाकी आहे. निर्यात खुली होऊन शेतकरी आणि ग्राहक दोघांनाही दिलासा मिळेल की गव्हाच्या गणिताचा पुरेपूर फायदा फक्त व्यापाऱ्यांनाच मिळणार? यावर्षी गव्हाचे उत्पादन 114 दशलक्ष टन ते 115 दशलक्ष टन राहण्याचा अंदाज सरकारने व्यक्त केला आहे.

हेही वाचा:

या दोन जातींच्या बियाण्यांची सरकार स्वस्तात विक्री करत आहे, घरबसल्या ऑनलाइन ऑर्डर करा

बीटी कापसाची लागवड पुढील महिन्यापासून सुरू करा, या देशी खतांचा नक्कीच वापर करा.

हाताने फवारणीचा त्रास संपला, 49% सवलतीत हे बॅटरी स्प्रेअर खरेदी करा

उन्हाळ्यात डिहायड्रेशन टाळण्यासाठी हे फळ आहे रामबाण उपाय, जाणून घ्या आरोग्य तज्ज्ञांचे मत…

ट्रायकोडर्मा वापरताना आवश्यक आहे सावधगिरी, चुकूनही या 6 गोष्टी करू नका

हिरवा चारा: गाई, म्हशी, मेंढ्या आणि शेळ्यांसाठी वर्षभर स्वस्त हिरवा चारा तयार करा.

ई-रिक्षा नियम: ई-रिक्षा चालवण्यासाठी घ्यावा लागतो परवाना,हे आहेत नियम