फळबाग फुलवण्यासाठी शेतकरी हे खास तंत्र वापरतात!

फळबागेच्या उत्तम वाढीसाठी योग्य खत व्यवस्थापन अत्यंत आवश्यक आहे. विद्राव्य खतांचा ठिबक सिंचनाद्वारे वापर (फर्टिगेशन) ही अत्यंत प्रभावी आणि आधुनिक शेतीसाठी उपयुक्त पद्धत आहे. यामुळे झाडांना गरजेप्रमाणे अन्नद्रव्ये मिळतात, खतांचा कार्यक्षम वापर होतो आणि पिकांची गुणवत्ता सुधारते.

विद्राव्य खत म्हणजे काय?
विद्राव्य खते म्हणजे पाण्यात सहज विरघळणारी खते, जी झाडांना ठिबक सिंचनाद्वारे दिली जातात. यामुळे अन्नद्रव्यांचा योग्य तो पुरवठा होऊन झाडांची चांगली वाढ होते. विद्राव्य खतांचा वापर केल्याने खतांची बचत होते आणि उत्पादनात वाढ होते.

फळबागेमध्ये विद्राव्य खतांचा महत्त्वपूर्ण उपयोग:
फर्टिगेशन (Fertigation) प्रणालीचा वापर
फर्टिगेशन ही ठिबक सिंचन प्रणालीतून विद्राव्य खत पुरवठा करण्याची आधुनिक पद्धत आहे. यामुळे अन्नद्रव्यांचा ८०-९०% परिणामकारक वापर होतो, ज्यामुळे उत्पादन वाढते आणि गुणवत्ताही सुधारते.

शेणखत व कंपोस्टचा पूरक उपयोग
-३-४ वर्षांच्या झाडांसाठी वर्षातून दोन वेळा (डिसेंबर-जानेवारी किंवा मे-जून) १०-४० किलो शेणखत किंवा कंपोस्ट प्रति झाड वापरावे.
-त्यापेक्षा जास्त वयाच्या झाडांसाठी बहारानुसार ५० किलो शेणखत प्रति झाड द्यावे.
-निंबोळी पेंड – प्रति झाड १ किलो दरवर्षी वापरणे उपयुक्त ठरते.

दैनिक पाणी व्यवस्थापन: ठिबक सिंचनाद्वारे झाडांना गरजेपुरतेच पाणी मिळते, त्यामुळे अति पाण्याचा वापर टाळता येतो आणि मुळांपर्यंत अन्नद्रव्ये सहज पोहोचतात.
योग्य प्रमाणात अन्नद्रव्ये दिल्यास मुळे मजबूत होतात आणि झाडाच्या वाढीला चालना मिळते.

हवामान आणि जमिनीच्या गुणवत्तेनुसार खत व्यवस्थापन
अन्नद्रव्यांची उपलब्धता ही जमिनीच्या तापमान, ओलावा, हवामानातील बदल, सामू (pH), चुनखडीचे प्रमाण, सेंद्रिय कर्ब यावर अवलंबून असते. योग्य प्रमाणात विद्राव्य खतांचा वापर केल्याने झाडांना सर्व पोषकतत्व योग्य वेळी मिळतात.

फळबागेमध्ये विद्राव्य खतांच्या वापराचे फायदे:
-विद्राव्य खते झाडांच्या गरजेनुसार दिल्याने अन्नद्रव्यांचा संतुलित पुरवठा होतो.
-ठिबक सिंचनाद्वारे अन्नद्रव्ये दिल्याने पाण्याचा अपव्यय कमी होतो.
-सेंद्रिय पदार्थ आणि विद्राव्य खते यांचा एकत्रित वापर केल्याने जमिनीतील सूक्ष्मजीवांचे प्रमाण वाढते आणि मातीची गुणवत्ता सुधारते.
-खतांचा योग्य वापर केल्यास झाडांची रोगप्रतिकारक शक्ती वाढते आणि फळांचा आकार, रंग आणि चव सुधारते.
-विद्राव्य खतांचा नियंत्रित वापर केल्यास जमिनीतील नायट्रोजन आणि फॉस्फरस यांचे प्रमाण संतुलित राहते आणि जमिनीची ऱ्हास प्रक्रिया थांबते.

निष्कर्ष

फळबागेच्या निरोगी वाढीसाठी विद्राव्य खतांचा ठिबक सिंचनाद्वारे वापर (फर्टिगेशन) हा सर्वोत्तम पर्याय आहे. यामुळे झाडांना योग्य प्रमाणात अन्नद्रव्ये मिळतात, पाण्याचा अपव्यय टाळता येतो आणि फळांचे उत्पादन व गुणवत्ता वाढते.