दुधाला (MSP) एमएसपीच्या कक्षेत आणणे का आहे गरजेचे, शेतकऱ्यांच्या मागणीला का वाढतोय जोर ! एकदा वाचाच

दुधाचे भाव : पशुपालक सध्या प्रचंड अस्वस्थ आहेत. कोरडा चारा आणि जनावरांच्या चाऱ्याच्या किमतीत जवळपास दुपटीने वाढ झाली आहे, मात्र दुग्ध कंपन्या शेतकऱ्यांना तेवढा भाव देत नाहीत. त्यामुळे दूध एमएसपीच्या कक्षेत आणण्याची मागणी दुग्ध उत्पादक शेतकरी करत आहेत.

शेतीनंतर पशुसंवर्धन हा सामान्य माणसाशी निगडित मोठा व्यवसाय आहे. मात्र सध्या जनावरांचे संगोपन मोठ्या संकटातून जात आहे. ही समस्या एवढी मोठी आहे की त्याचा तुम्हालाही फटका बसेल. दूध महाग होऊ शकते. कारण जनावरांना चारा खूप महाग झाला आहे. कांद्यापाठोपाठ डेअरी कंपन्यांच्या मनमानीमुळे हैराण झालेल्या राज्यातील शेतकऱ्यांनी आता दुधाला किमान आधारभूत किंमत ( एमएसपी ) च्या कक्षेत आणण्याची मागणी केली आहे . सरासरी 2000 रुपये क्विंटल गहू विकला जात असल्याने अनेक राज्यांमध्ये त्याच्या पेंढ्याचा भाव 800 ते 1500 रुपये प्रति क्विंटलपर्यंत पोहोचला आहे. चाऱ्याचे संकट इतके वाढले आहे की अनेक भागात लोकांना आपली जनावरे विकावी लागत आहेत.

हे ही वाचा (Read This)  पशुसंवर्धन: उन्हाळ्यात प्राण्याला संसर्ग झाला आहे का ? ते असे तपासा

जनावरांचा चारा आधीच महाग झाला आहे, अशा स्थितीत या सगळ्याचा परिणाम दुधाच्या भाववाढीच्या रूपाने तुमच्यावर उशिरा का होईना होणार हे नक्की. दूध एमएसपीच्या कक्षेत आणण्याची मागणी आता शेतकरी करत आहेत. देशातील अशा राज्यांमध्ये महाराष्ट्राची गणना होते, जिथे शेतीसोबतच मोठ्या प्रमाणात शेतकरी पशुपालनही करतात. जनावरे पाळणे किती खर्चिक झाले आहे याबद्दल आम्ही तीन पशुधन मालकांशी बोललो.

शेतकर्‍यांना गायीच्या दुधाला कमी दर मिळतो

नाशिक जिल्ह्यातील सिन्नर गावात सुनील दिघोळे यांच्याकडे २५ गायी आहेत.त्यांच्याशी झालेल्या संवादात त्यांनी सांगितले की, चारा, पशुखाद्य आणि जनावरांचे औषध मिळणे खूप महाग झाले आहे, तर दुधाचे भाव वाढलेले नाहीत. अशा स्थितीत पशुपालन चांगलेच महाग झाले आहे. आता दुधाचे दर वाढवण्याशिवाय पर्याय नाही. दुग्धोत्पादक शेतकऱ्यांनी किमान 40 ते 45 रुपये लिटरने गायीचे दूध खरेदी करा, तर पशुपालकांना फायदा होईल. सध्या पशुपालकांना गायीच्या दुधासाठी केवळ 30 ते 32 रुपये प्रतिलिटर दर मिळत आहे.

हे ही वाचा (Read This) केळी उत्पादक शेतकऱ्यांसाठी थोडं महत्वाच, काढणीपासून ते शिजवण्यापर्यंत शास्त्रीय पद्धत जाणून घ्या

चारा किती महाग आहे

गतवर्षीपर्यंत सुका चारा म्हणजेच पेंढा चार रुपये किलोपर्यंत मिळत होता, मात्र यंदा तो साडेसात रुपयांवरून आठ रुपये किलोपर्यंत वाढला आहे. हिरव्या चाऱ्याच्या दरातही जवळपास दुपटीने वाढ झाली आहे.

पशुखाद्य 20 रुपये किलो होता ते आता 38 रुपये किलो झाले आहे. त्याची किंमतही जवळपास दुप्पट झाली आहे. त्याची ऑनलाइन किंमत 50 रुपये प्रति किलोपर्यंत आहे.

गायी उष्णतेसाठी अत्यंत संवेदनशील असतात. त्यामुळे ती अनेकदा आजारी पडते. एकदा पशुवैद्यकीय डॉक्टर त्याला भेटायला आले की 1000 ते 1500 रुपये घेतात.

सन 2016-17 मध्ये दुग्ध व्यवसाय व दूध उत्पादकांच्या आर्थिक स्थितीबाबत सर्वेक्षण करण्यात आले. त्यांच्या म्हणण्यानुसार, बहुतेक राज्यांमध्ये, प्रति पशू दिवसाची कमाई केवळ 7 ते 52 रुपये आहे. सरासरी बघितली तर दररोज २५ रुपयांच्या आसपास बसते.

महाराष्ट्रातील पशुपालक इतके संकटात सापडले आहेत की, दुधाचे भाव वाढवण्यासाठी ते दरवर्षी दोन ते तीन वेळा दूध आंदोलन करतात. यावरून त्याच्यावर टीकाही होते, पण लक्ष वेधण्यासाठी तो असे करतो.

महाराष्ट्रातील शेतकरी नेत्यांच्या म्हणण्यानुसार, राज्यात दररोज सुमारे 44 लाख लिटर दूध डेअरीद्वारे खरेदी केले जाते. येथील पशुपालकांचा अर्थव्यवस्थेत मोठा वाटा आहे, मात्र पशुपालकांना मिळणाऱ्या दुधाच्या दरात वाढ करण्यासाठी सरकार काहीच करत नाही.

दुधावर होणाऱ्या खर्चानुसार एमएसपी निश्चित करा

सिन्नर गावातील भरत दिघोळे हे वर्षभरापूर्वी शेतीसोबतच पशुपालनही करायचे. पण, जनावरांच्या संगोपनात काहीच परतावा मिळत नाही, म्हणून त्यांना विकून पूर्ण लक्ष शेतीत घालवणे योग्य वाटले. भारत दिघोळे म्हणतात की, पशुपालनाचा खर्च पाहता डेअरी सहकारी शेतकऱ्यांकडून खरेदी केलेल्या दुधाच्या दरात वाढ करत नसेल, तर लोक हे काम कशाला करतील.

खर्चानुसार सरकारने दुधाला किमान आधारभूत किंमत (MSP) च्या कक्षेत आणून किमान किंमत निश्चित करावी. सर्व वाद संपतील. खर्चाच्या 50% नफ्यासह किमान किंमत निश्चित केली पाहिजे. अन्यथा अर्थव्यवस्थेत भरीव योगदान देणाऱ्या या डेअरी क्षेत्राची अवस्था बिकट होईल.

हे ही वाचा : आता औरंगाबाद-पुणे प्रवास फक्त सव्वा तासात, केंद्रीय मंत्री नितीन गडकरींची मोठी घोषणा

पशुपालकांचे नुकसान, डेअरी कंपन्यांना नफा

अहमदनगर येथील पशुपालक नंदू रोकडे सांगतात की, डेअरी कंपन्यां शेतकऱ्यांकडून ३० रुपये लिटरने दूध विकत घेत आहेत आणि ग्राहकांना ६० रुपयांना विकत आहेत. केवळ मार्केटिंगसाठी ते प्रतिलिटर ३० रुपये कमावत आहेत. पशुपालक व ग्राहक त्रस्त असून दुग्ध कंपन्या नफा मिळवत आहेत. पशुखाद्य आणि पशुखाद्याची किंमत जवळपास दुप्पट झाली आहे, हे सरकारला माहीत नाही का?