भुईमुगाची लागवड : या पद्धतीने भुईमुगाची लागवड करा, अधिक उत्पादन भरपूर नफा,संपूर्ण माहिती
भुईमूग लागवड आणि सुधारित वाणांशी संबंधित माहिती जाणून घ्या
भारत हा कृषिप्रधान देश आहे. भारतातील सुमारे ५१ टक्के भूभागावर शेती केली जाते. देशाच्या विविध भागांचे हवामान, जमिनीची खत क्षमता आणि जमिनीचा आकार वेगवेगळा असल्याने देशात जवळपास सर्व प्रकारची पिके घेतली जातात. देशात हंगामानुसार रब्बी व खरीप हंगामातील पिके घेतली जातात. हिवाळी पिके ऑक्टोबर-नोव्हेंबरमध्ये पेरणी केली जाते आणि मार्च-एप्रिलमध्ये कापणी केली जाते. खरीप हंगामातील पिके जून-जुलैमध्ये पेरली जातात आणि नोव्हेंबर-डिसेंबरमध्ये कापणी केली जातात. तुमच्या माहितीसाठी आम्ही तुम्हाला सांगतो की सध्या जून महिना सुरू आहे आणि खरीप पिकांच्या पेरणीची ही वेळ आहे. यावेळी शेतकरी खरीप हंगामातील भात, ऊस, तेलबिया, कापूस, मका, तीळ, ज्वारी, बाजरी आदी पिकांची पेरणी करतो.
‘माती’ निसर्गाची शंभर वर्षाची तपश्‍चर्या – एकदा वाचाच
या खरीप पिकांपैकी आज आपण ज्या पिकाबद्दल बोलत आहोत. ते भुईमुगाचे आहे, भुईमूगाची लागवड तेलबिया पीक म्हणून केली जाते. त्याची वनस्पती उष्णकटिबंधीय हवामानाची आहे. त्यामुळे खरीप आणि झैद या दोन्ही हंगामात त्याची लागवड केली जाते. यामध्ये प्रथिने आणि फायबर मुबलक प्रमाणात असते. त्यात 45-55 टक्के प्रथिने, 28-30 टक्के कार्बोहायड्रेट असतात. शेंगदाण्यामध्ये व्हिटॅमिन बी, व्हिटॅमिन-सी, कॅल्शियम आणि मॅग्नेशियम, झिंक फॉस्फरस, पोटॅश इ. जे मानवी शरीराला निरोगी ठेवण्यासाठी खूप उपयुक्त आहे.
आता मच्छीमार आणि पशुपालक शेतकऱ्यांनाही 1.60 लाख रुपयांपर्यंतचे ‘ गॅरंटी ‘ फ्री लोन
शेंगदाणे आणि तेलांमध्ये वापरल्या जाण्याव्यतिरिक्त, शेंगदाणे लोणी, स्नॅक उत्पादने आणि मिष्टान्न तयार करण्यासाठी देखील वापरले जाते. भुईमुगाची शास्त्रोक्त पद्धतीने लागवड केल्यास त्याच्या एक हेक्टर क्षेत्रातून चांगले उत्पादन मिळू शकते, त्यातून चांगला नफाही मिळू शकतो. तुम्हीही भुईमूग लागवड करण्याचा विचार करत असाल, तर ट्रॅक्टरगुरूच्या या लेखात तुम्हाला भुईमूग लागवडीशी संबंधित माहिती दिली जात आहे.
कमी मेहनत जास्त उत्पन्न ,कधीही करा लागवड मिळवा भरगोस नफा
भुईमूग लागवड क्षेत्र
भुईमूग हे खरीप आणि झैद या दोन्ही हंगामात घेतले जाणारे पीक आहे. भुईमूग हे भारतातील मुख्य तेलबिया पीक आहे. तामिळनाडू, गुजरात, महाराष्ट्र, आंध्र प्रदेश आणि कर्नाटक या राज्यांमध्ये याचे सर्वाधिक पीक घेतले जाते. याशिवाय मध्य प्रदेश, उत्तर प्रदेश, राजस्थान आणि पंजाबमध्येही याची विशेष लागवड केली जाते. राजस्थानमध्ये सुमारे 3.47 लाख हेक्टर क्षेत्रात त्याची लागवड केली जाते, ज्यातून सुमारे 6.81 लाख टन उत्पादन होते. त्याचे सरासरी उत्पादन 1963 किलो आहे. प्रति हेक्टर.
सोयाबीनचा भाव: मागणीत घट आणि पुरवठा वाढल्याने सोयाबीनच्या भावात मोठ्या घसरणीची शक्यता !
भारतीय कृषी संशोधन परिषदेच्या अंतर्गत संशोधन संस्था आणि कृषी विद्यापीठांनी भुईमुगासाठी प्रगत तंत्रज्ञान विकसित केले आहे. या तंत्रामुळे शेतकरी त्याच्या लागवडीत अधिक उत्पन्न मिळवून लाखोंची कमाई करू शकतात. भुईमुगाच्या लागवडीबाबत कृषी शास्त्रज्ञ डॉ.राकेश चौधरी आणि डॉ.आशुतोष शर्मा म्हणाले की, आता शेतकरीही या शेतीकडे वेगाने वाटचाल करत आहेत. भुईमुगाच्या लागवडीबाबत कृषी शास्त्रज्ञांनी येथील शेतकऱ्यांना काही महत्त्वाचे सल्ले दिले आहेत.
ही बातमी वाचली तर कदाचित तुम्ही सोयाबीन बाजारात विकणार नाही….
भुईमूगाच्या सुधारित जाती
भुईमूग लागवडीसाठी शेतकऱ्यांनी आपल्या शेतात भुईमुगाच्या सुधारित वाणांची लागवड करावी. जेणेकरून ते कमी वेळेत वाढू शकतील आणि चांगले उत्पादन देऊ शकतील. यासाठी भुईमुगाच्या काही सुधारित वाण खाली दिल्या आहेत, ज्या शेतकरी बांधव त्यांच्या परिसरातील हवामान व जमिनीनुसार निवडून लागवड करू शकतात.
आर. होय. 425 – भुईमुगाच्या या जातीला राज दुर्गा या नावानेही संबोधले जाते, या जातीची झाडे दुष्काळ सहन करणारी आहे. ही जात बियाणे पेरल्यानंतर सुमारे 120 ते 125 दिवसांनी उत्पादन देऊ लागते. एक हेक्टर क्षेत्रातून सुमारे २८ ते ३६ क्विंटल उत्पादन घेता येते.
HNG10 – भुईमुगाची ही जात जास्त पावसाच्या प्रदेशासाठी योग्य मानली गेली आहे. 120 ते 130 दिवसांनी उत्पादन मिळते आणि प्रति हेक्टरी 20 ते 25 क्विंटल उत्पादन मिळते.
TG 37A – भुईमूगाची ही जात १२५ दिवसांनंतर उत्पन्न देऊ लागते. याच्या धान्यापासून ५१ टक्के तेल मिळू शकते. त्याचे एक हेक्टर शेतात सुमारे १८ ते २० क्विंटल उत्पादन मिळते.
GG2 – भुईमूगाची ही जात बियाणे पेरल्यानंतर १२० दिवसांनी उत्पन्न देते, ज्यामध्ये दाणे गुलाबी रंगाचे असतात. त्याच्या एक हेक्टर शेतातून २०-२५ क्विंटल उत्पादन मिळते.
जेजीएन ३ – भुईमूगाची ही जात बियाणे पेरल्यानंतर १२०-१३० दिवसांत उत्पादन देण्यास तयार होते. त्याच्या एक हेक्टर शेतातून सुमारे 15 ते 20 क्विंटल उत्पादन मिळते.
JL 501 – भुईमूगाची ही जात 120 ते 125 दिवसांनी उत्पन्न देऊ लागते. 51 टक्के तेलाचे प्रमाण त्याच्या धान्यातून आढळते. त्याच्या एक हेक्टर क्षेत्रातून सुमारे 20 ते 25 क्विंटल उत्पादन मिळू शकते.
मत्स्यपालनासाठी 60% अनुदान, कसे घ्यायचे ते जाणून घ्या
भुईमुगाची प्रगत लागवड कशी करावी
भुईमूग वनस्पतीला उष्णकटिबंधीय हवामान आहे. हे कोणत्याही प्रकारच्या जमिनीत वाढू शकते. त्याच्या चांगल्या पिकासाठी, हलक्या पिवळ्या चिकणमातीसह योग्य पाणी निवासी, ज्याचे पीएच मूल्य 6-7 दरम्यान आहे, अशी जमीन लागवडीसाठी योग्य मानली जाते. त्याची झाडे उष्णता आणि प्रकाशात चांगली वाढतात. भुईमुगाची झाडे किमान 15 अंश आणि कमाल 35 अंश तापमान सहन करू शकतात.
भुईमुगाचे चांगले पीक घेण्यासाठी प्रथम त्याचे शेत चांगले तयार करावे. सर्वप्रथम, शेताची तिरकी खोल नांगरणी करावी, ज्यामुळे जुन्या पिकाचे अवशेष पूर्णपणे नष्ट होतील. यानंतर शेतात हेक्टरी 3-4 क्विंटल या प्रमाणात कुजलेले खत टाकल्यानंतर रोटाव्हेटर लावून दोन ते तीन नांगरणीनंतर चांगले मिसळावे. पुन्हा एकदा पाताळगा करून शेत नांगरून घ्या, म्हणजे शेत पूर्णपणे समतल होईल. भुईमूग पिकामध्ये प्रामुख्याने पांढरी वेणी व दीमक प्रादुर्भाव दिसून येतो. यासाठी फोरेट 10 ग्रॅम किंवा कार्बोफ्युरान 3 ग्रॅम प्रति हेक्टरी 20-25 किलो या प्रमाणात प्रक्रिया केली जाते. ज्या भागात वाळलेल्या रोगाची समस्या आहे, तेथे 50 कि.ग्रॅ. कुजलेल्या शेणात 2 किग्रॅ ट्रायकोडर्मा सेंद्रिय बुरशीनाशक शेवटच्या मशागतीच्या वेळी प्रति हेक्टर एक या प्रमाणात जमिनीत मिसळावे.
कृषी क्षेत्राचा चेहरामोहरा बदलणार,10 हजार कोटी रुपयांच्या प्रकल्पाला केंद्राकडून मंजुरी !
लागवडीसाठी बियाण्याचे प्रमाण
भुईमूगाच्या 60 ते 80 किलो क्लस्टर केलेले वाण आणि 50-65 किलो बियाणे प्रति हेक्टरी स्प्रेडिंग आणि अर्ध-प्रसार करणाऱ्या जाती वापरा.
पेरणीपूर्वी बियाणे उपचार
त्याच्या बियांवर उपचार करण्यासाठी 2.5 ग्रॅम/किलो थायरम 37.5% आणि कार्बॉक्सिन 37.5%. दराने बियाणे किंवा 1 ग्रॅ. कार्बेन्डाझिम आणि ट्रायकोडर्मा विरिडी 4g/kg. बियाण्याची प्रक्रिया करावी. पेरणीपूर्वी रायझोबियम आणि पी.एस.बी. 5-10 ग्रॅम/किलो पर्यंत. बीज मूल्यासह उपचार करा.
बंची टॉप विषाणू केळीच्या झाडांचा शत्रू, असे करा संरक्षण
पेरणीची पद्धत
भुईमुगाची पेरणी जूनच्या दुसऱ्या आठवड्यात ते जुलैच्या पहिल्या आठवड्यात केली जाते. त्याची पेरणी बेड-बेड पद्धतीने केल्यास फायदा होतो. या पद्धतीत शेंगदाण्याच्या 5 ओळींनंतर एक ओळ रिकामी ठेवली जाते. त्यामुळे जमिनीत ओलावा जमा होणे, पाण्याचा निचरा होणे, तणांचे नियंत्रण आणि पिकाची योग्य काळजी घेतल्याने उत्पादन चांगले मिळते. क्लस्टर केलेल्या जातीसाठी ओळी ते पंक्ती अंतर 30 सें.मी. आणि रोप ते रोप अंतर 10 सें.मी. ठेवली पाहिजे. पसरलेल्या आणि अर्ध-विखुरलेल्या वाणांसाठी ओळी ते ओळीत 45 सें.मी. आणि झाडापासून रोपापर्यंतचे अंतर 15 सें.मी. ठेवली पाहिजे. बियाण्याची खोली 3 ते 5 सें.मी. ठेवली पाहिजे.
उत्पादनात घट आणि मागणी जास्त होण्याच्या भीतीने तांदळाच्या दरात 30% टक्क्यांनी वाढ
खत आणि खत व्यवस्थापन
भुईमुगाच्या शेतात जमीन चाचणीच्या आधारेच खताचा वापर करावा. भुईमुगाच्या चांगल्या उत्पादनासाठी हेक्टरी ३ ते ५ क्विंटल कुजलेले शेण शेत तयार करताना जमिनीत मिसळावे. खत म्हणून 20:60:20 किग्रॅ. नत्र, स्फुरद व पोटॅशचा वापर प्रतिहेक्टरी या प्रमाणात करावा. याशिवाय जिप्सम 250 कि.ग्रॅ. पेरणीपूर्वी शेवटच्या तयारीच्या वेळी हेक्टरी प्रमाणात वापरा.
भुईमूग शेत सिंचन
भुईमूग पिकाला जास्त सिंचनाची गरज नसते, कारण हे खरीप पीक आहे आणि पावसाळ्याच्या जवळ पेरले जाते. वेळेवर पाऊस न पडल्यास त्याच्या झाडांना गरजेनुसार पाणी द्यावे. पावसाळ्यानंतर 20 दिवसांच्या अंतराने झाडांना पाणी लागते. भुईमुगाची झाडे फुले व शेंगा देण्यास सुरुवात करतात, त्या काळात शेतातील ओलावा टिकवून ठेवण्यासाठी आवश्यकतेनुसार पाणी द्यावे, त्यामुळे चांगले उत्पादन मिळते.
भुईमुगातील तण नियंत्रण
जास्त उत्पादनासाठी, शेतात तण नियंत्रणासाठी वेळोवेळी तण काढा. रासायनिक पध्दतीने तण नियंत्रणासाठी ५०० लिटर पाण्यात ३ लिटर पेंडीमेथालिन चांगले मिसळून बिया पेरल्यानंतर दोन दिवसांनी फवारणी करावी. त्याच्या शेतात तणांची काळजी घेतली नाही, तर ते भुईमुगाचे अधिक नुकसान करतात. या पिकात तण जास्त असल्यास उत्पादनात ३० टक्क्यांपर्यंत घट होऊ शकते. याच्या शेंगा जमिनीपासून सामान्य खोलीवर असतात, तसेच डब, सामक, मेथा आणि पायजा नावाच्या तणांची मुळे देखील जमिनीच्या सामान्य खोलीत असतात, त्यामुळे तणांमुळे झाडांचे अधिक नुकसान होते.
फणस लागवड: पावसाळ्यात फणस लागवडीतून शेतकऱ्यांना वर्षाला 8 ते 10 लाखांचा नफा मिळेल, जाणून घ्या
रोग प्रतिबंधक
लीफ स्पॉट, टिक्का, लीफ मायनर, कॉलर, स्टेम रॉट आणि रोझेट रोगाचा प्रादुर्भाव प्रामुख्याने भुईमुगावर होतो. पानावरील रोगाचा प्रादुर्भाव दिसल्यास डायथेन एम-४५ ची योग्य मात्रा देऊन १० दिवसांच्या अंतराने दोन ते तीन वेळा फवारणी करावी. टिक्काची लक्षणे दिसू लागताच, त्याच्या प्रतिबंधासाठी डायथेन एम-45 द्रावण 2 ग्रॅम/लिटर पाण्यात मिसळून 10 ते 12 दिवसांच्या अंतराने दोन ते तीन वेळा झाडांवर फवारावे. रोझेट हा विषाणूजन्य रोग आहे, त्याचा प्रसार रोखण्यासाठी इमिडाक्लोप्रिड ०.५ मिली/लिटर द्रावण १० ते १२ दिवसांच्या अंतराने दोन ते तीन वेळा फवारावे.
या राज्याचा चांगला उपक्रम : सामूहिक शेतीवर सरकार देणार ९०% टक्के अनुदान, कृषीमंत्र्यांनी केली घोषणा
खोदणे आणि साठवण
भुईमूग पीक पेरणीनंतर 120 ते 130 दिवसांनी खोदण्यास तयार होते. याच्या झाडाच्या पानांचा रंग पिवळा पडू लागतो आणि झाडे पूर्ण पिकलेली दिसतात, नंतर शेतात हलके पाणी देऊन ते खोदून घ्यावे. आजकाल त्याची पीक खणण्याची यंत्रेही बाजारात उपलब्ध आहेत. ज्याच्या वापराने वेळ आणि पैसा वाचतो. भुईमूग खोदल्यानंतर, बीन्स त्याच्या झाडापासून वेगळे करा आणि कडक सूर्यप्रकाशात वाळवा, जेणेकरून त्यातील ओलावा पूर्णपणे संपेल. लक्षात ठेवा की साठवणीपूर्वी शिजवलेल्या धान्यांमध्ये आर्द्रतेचे प्रमाण 8 ते 10 टक्क्यांपेक्षा जास्त नसावे. एक हेक्टर भुईमूग 20 ते 25 क्विंटल उत्पादन देते, ज्याचा बाजारभाव गुणवत्तेनुसार रु. 60 ते रु. 80 पर्यंत असतो, त्यामुळे भुईमूगाच्या एकवेळच्या पिकापासून 1,20,000 ते 1,60,000 पर्यंत कमाई सहज करता येते.
