केळी लागवड : उत्तम उत्पादनासाठी शेतकऱ्यांनी या शास्त्रोक्त पद्धतीने करा तयारी
केळीची शेती फायदेशीर कशी करता येईल. त्यासाठी काही महत्त्वाच्या गोष्टी जाणून घेणे गरजेचे आहे. याबाबत माहिती देताना ज्येष्ठ फळ शास्त्रज्ञ डॉ.एस.के.सिंग सांगतात की, केळी ही एक अशी वनस्पती आहे जी भरपूर पोषक तत्वांचा वापर करते.
नगदी पिकांमध्ये केळीच्या लागवडीला महत्त्वाचे स्थान आहे. एकंदरीत केळी लागवड हा कोणत्याही शेतकऱ्यासाठी फायदेशीर व्यवहार आहे. केळी लागवडीदरम्यान शेतकऱ्यांनी काही आवश्यक उपाययोजना केल्या पाहिजेत. ज्यामध्ये शेतकऱ्यांनी शास्त्रोक्त पद्धतीने केळी लागवडीसाठी आपले शेत तयार करणे महत्त्वाचे आहे. त्यामुळे शेतकऱ्यांना चांगले उत्पादन मिळेल. राजेंद्र प्रसाद केंद्रीय कृषी विद्यापीठाचे ज्येष्ठ फळ शास्त्रज्ञ डॉ.एस.के.सिंग यांनी केळीच्या प्रजातींवर सातत्याने संशोधन करून शेतकऱ्यांनी चांगले उत्पन्न कसे मिळवावे, या निष्कर्षापर्यंत पोहोचले. त्यांच्याकडून जाणून घेऊया प्रमुख नगदी पीक केळीची लागवड जास्तीत जास्त कशी करता येईल.
लक्ष्यापेक्षा जास्त किसान क्रेडिट कार्ड बनवून मोदी सरकारने केला विक्रम, पण शेतकऱ्यांना किती लाभ ?
प्रथम या प्रमुख गोष्टी जाणून घेऊया
केळीची शेती फायदेशीर कशी करता येईल. त्यासाठी काही महत्त्वाच्या गोष्टी जाणून घेणे गरजेचे आहे. पण, त्याआधी काही मूलभूत गोष्टी जाणून घेणे महत्त्वाचे आहे. याबाबत माहिती देताना ज्येष्ठ फळ शास्त्रज्ञ डॉ.एस.के.सिंग सांगतात की, केळी ही एक अशी वनस्पती आहे जी भरपूर पोषक तत्वांचा वापर करते. केळी पिकाच्या उत्पादनावर सुमारे ३० ते ४० टक्के खर्च खत आणि खताच्या रूपात होतो. खतांचे प्रमाण, वापरण्याची वेळ, वापरण्याची पद्धत, वापरण्याची वारंवारता, प्रजाती, लागवडीची पद्धत आणि विशिष्ट ठिकाणचे हवामान अवलंबून असते.
निर्यातबंदी असतानाही गव्हाला मिळतोय MSP पेक्षा 19% टक्के अधिकचा भाव
केळीच्या लागवडीसाठी नायट्रोजन आवश्यक आहे
डॉ. एस.के. सिंग यांच्या मते, केळीच्या यशस्वी लागवडीसाठी सर्व प्रमुख आणि सूक्ष्म पोषक घटकांची आवश्यकता असते आणि त्यांचे प्रमाण त्यांच्या कामानुसार आणि उपलब्धतेनुसार ठरवले जाते. नायट्रोजन हे प्रमुख पोषक तत्वांपैकी सर्वात महत्वाचे पोषक तत्व आहे. केळीच्या संपूर्ण आयुष्याचे दोन भाग केले जातात, वनस्पती वाढीच्या टप्प्यावर जमिनीत उपलब्ध नत्रानुसार आणि जातीनुसार, केळीच्या सामान्य वनस्पती वाढीसाठी 200-250 ग्रॅम प्रति झाड द्यावे. नायट्रोजनचा पुरवठा सामान्यतः युरियाच्या स्वरूपात केला जातो. ते 2-3 भागांमध्ये द्यावे.
कांद्या नंतर लसणाचे दर घसरले: लसूण फक्त ५० पैसे प्रतिकिलो विकला जातोय, शेतकरी हैराण
केळीच्या लागवडीत पोटॅशियमची भूमिका महत्त्वाची आहे
डॉ. एसके सिंग यांच्या मते, पोटॅशियम शेतात सुरक्षितपणे साठवता येत नाही आणि त्याची उपलब्धता तापमानामुळे प्रभावित होते. फळांच्या निर्मितीच्या वेळी पोटॅशियमचा सतत पुरवठा आवश्यक असतो, कारण ते फळधारणेच्या प्रक्रियेत महत्त्वाची भूमिका बजावते. केळीच्या वनस्पतिवृद्धी दरम्यान, फळ तयार होण्याच्या वेळी 100 ग्रॅम पोटॅशियम दोन भागांमध्ये द्यावे. प्रजातीनुसार 300 ग्रॅम पोटॅशियमची शिफारस केली आहे. म्युरिएट ऑफ पोटॅशच्या स्वरूपात पोटॅशियम प्रदान करते. इतर केळींपेक्षा केळीमध्ये जास्त पोटॅश वापरले जाते. 7.5 pH मुल्य असलेल्या जमिनीत पोटॅशियम सल्फेटच्या स्वरूपात आणि ठिबक सिंचनामध्ये पोटॅशियम देणे फायदेशीर ठरते.
शेतीसाठी अत्यंत धोकादायक आहे गाजर गवत, उत्पादन 40 टक्क्यांनी होते कमी
यासह, जस्त, लोह, बोरॉन, तांबे आणि मॅंगनीज यांसारखे सूक्ष्म अन्नद्रव्ये वनस्पतींच्या सामान्य वाढ आणि विकासात महत्त्वाची भूमिका बजावतात. झिंक सल्फेट ०.१ टक्के, बोरॉन ०.००५ टक्के आणि मॅग्नेशियम ०.१ टक्के आणि फेरस सल्फेट ०.५ टक्के फवारल्यास अधिक उत्पादन मिळते. Azospirillium आणि Mycorrhiza चा वापर देखील खूप फायदेशीर असल्याचे सिद्ध झाले आहे. त्यामुळे एकात्मिक पोषण व्यवस्थापनाकडे लक्ष दिले पाहिजे. ठिबक सिंचनाद्वारे पोषक तत्वांच्या वापराची कार्यक्षमता अनेक पटींनी वाढवता येते. प्रभावी पोषण व्यवस्थापनासाठी, शेतकऱ्याला केळीमध्ये निर्माण होणाऱ्या प्रमुख/सूक्ष्म पोषक घटकांच्या कमतरतेमुळे उद्भवणाऱ्या लक्षणांची चांगली ओळख असणे आवश्यक आहे.
बांबूची लागवड करून मिळवा 40 वर्षे बंपर नफा, सरकार देते 50% अनुदान
‘मला मुलगा नाही, मी त्याला पळवले, माझे त्याच्यावर प्रेम आहे, आम्ही लग्नही केले’, प्रेयसी म्हणाली
